Reakcja organizmu w kontekście produkcji mleka na zastosowane leczenie przeciwrobacze jest bardzo zmienna

Metaanaliza oparta na 75 pracach naukowych potwierdziła, że leczenie przeciwrobaczne może powodować pozytywną reakcję wydajności, szacowaną ogółem na + 0,35 kg mleka na krowę dziennie (Sanchez i in., 2004). Jednakże ten ogólny wynik kryje w sobie znaczne zróżnicowanie odpowiedzi po leczeniu pomiędzy różnymi badaniami, stadami i krowami, jak pokazano na poniższym wykresie opartym na danych z Sanchez i in.

Jak czytać wykres 1

W każdym badaniu wydajność mleczna (WM) krów leczonych była porównywana z WM krów nieleczonych. Każda pojedyncza kropka lub trójkąt reprezentuje różnicę w WM pomiędzy leczonymi i nieleczonymi krowami w danym badaniu. W czerwonym obszarze różnica w WM jest ujemna, tzn. leczone krowy produkowały mniej mleka (16 z 75 badań). W obszarze zielonym różnica w WM jest dodatnia, tzn. krowy leczone produkowały więcej mleka (59 z 75 badań). Trójkąty wskazują, że obserwowana różnica jest statystycznie istotna, natomiast kropka oznacza, że różnica nie jest istotna.

Dlaczego występuje taka zmienność w reakcji na leczenie przeciwrobacze?

Na pierwszy rzut oka wydaje się zaskakujące, że nie wszystkie krowy mleczne reagują pozytywnie na zastosowaną terapię. W rzeczywistości to, czy zarażenie pasożytami będzie miało negatywne konsekwencje, zależy od presji zakażenia środowiska, zdolności zwierząt do opierania się lub tolerowania tej inwazji oraz liczby pasożytów, które żyją w konkretnym żywicielu.

Presja kontaminacji środowiska, czyli poziom skażenia pastwiska larwami zakaźnymi nicieni żołądkowo-jelitowych, zależy w dużym stopniu od warunków pogodowych i gospodarki pastwiskowej. Może zatem różnić się w zależności od regionu, pory roku i stada. W przypadku krów w okresie laktacji presja zakażenia jest często szacowana w odniesieniu do poziomów przeciwciał anty-Ostertagia mierzonych w mleku zbiorczym (test ELISA, wynik wyrażony jako Optical Density Ratio, ODR). Teoretycznie larwy nicieni żołądkowo-jelitowych mogłyby być również liczone w próbce trawy, ale jest to trudne do wykonania i w praktyce nigdy nie jest wykonywane w terenie.

Odporność na zakażenia, tj. odporność na nicienie przewodu pokarmowego, to zdolność krów do kontrolowania liczby pasożytów, które osiedlają się w przewodzie pokarmowym. Może ona zmniejszyć obciążenie pasożytami i ograniczyć wydalanie jaj w kale. Odporność zwierzęcia jest określana przez mechanizmy immunologiczne. Jej rozwój zależy od czasu trwania i stopnia narażenia na pasożyty (Vercruysse i Claerebout, 1997). Odporność stada dorosłych krów może zatem zależeć od (I) sposobu wypasu, zarządzania pastwiskami dla jałówek (jeden lub dwa sezony wypasu przed pierwszym wycieleniem) oraz (II) programów leczenia przeciwrobaczego dla jałówek (leczenie krótko- lub długoterminowe) (Ravinet i in., 2014b). Odporność dorosłego stada może się zatem różnić pomiędzy gospodarstwami i pomiędzy indywidualnymi zwierzętami. Obecnie nie istnieją testy laboratoryjne pozwalające na bezpośrednie oszacowanie poziomu nabytej odporności przeciwko nicieniom u krów.

Odporność na zakażenie odpowiada zdolności krowy do wytrzymania patogennego działania pasożytów: zwierzę zachowuje swoją wydajność pomimo obecności pasożytów. Mechanizmy leżące u podstaw tego zjawiska są złożone i jest to cecha genetyczna o niskiej dziedziczności (Ravinet i in., 2014a, Bishop, 2012). Nie ma testów laboratoryjnych, które pozwoliłyby bezpośrednio oszacować odporność krowy.

Liczba nicieni żołądkowo-jelitowych u krowy-gospodarza, czyli obciążenie pasożytami lub poziom zarażenia, różni się w zależności od krowy, ponieważ pasożyty nie są rozmieszczone równomiernie w populacji bydła (patrz rysunek obok). Większość zwierząt ma tylko kilka pasożytów, a mniejszość ma ich wiele: w zależności od badań, od 2% do 20% krów mlecznych jest nosicielami ponad 10 000 robaków (Vercruysse i in., 1986, Borgsteede i in., 2000, Agneessens i in., 2000, Le Corre, 2012). Powtarzającym się problemem w parazytologii bydła jest fakt, że nie ma narzędzia diagnostycznego, które w sposób wiarygodny określałoby obciążenie pasożytami u dorosłego bydła. W rzeczywistości liczba jaj na gram kału (EPG) nie koreluje dobrze z obciążeniem pasożytami, a badanie poziomu pepsynogenu nie jest łatwe do interpretacji u dorosłego bydła.