Zapobieganie ciąży u suk i kotek – współczesne możliwości

Działania niepożądane progestagenów

Wśród najczęściej spotykanych działań niepożądanych wywoływanych przez leki z tej grupy obserwuje się: zwiększenie apetytu oraz pragnienia, biegunki, wzrost ryzyka choroby nowotworowej, zwłaszcza gruczołu mlekowego (działanie mastopatyczne). Przy długotrwałym stosowaniu preparatów progestagennych wzrasta ryzyko występowania metropatii, takich jak torbielowaty rozrost endometrium oraz ropomacicze. Należy uprzedzić właścicieli suk przeznaczonych do rozrodu o możliwych konsekwencjach (konieczność wykonania owariohisterektomii) w przypadku wystąpienia wyżej wymienionych schorzeń. U kotek przy stosowaniu MA w dawce 5,0 mg/kota przez 7-14 dni obserwowano odwracalne stłumienie aktywności nadnerczy.

W przypadku kotów już pojedyncze iniekcje preparatów progestagennych mogą doprowadzić do powstania fibroadenoma w obrębie gruczołu sutkowego. Niektóre zwierzęta przejawiają wyraźną tendencję do tycia w trakcie leczenia. W takich przypadkach należy sprawdzić inne przyczyny otyłości i podjąć odpowiednie środki oraz rozważyć zmianę diety. Ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy podczas stosowania progestagenów zaleca się okresowe kontrole stężenia glukozy we krwi. Należy pamiętać, że preparatów progestagennych nie stosuje się u pacjentów przed osiągnięciem dojrzałości płciowej. Najczęściej występowanie działań niepożądanych jest związane z podawaniem leku w nieodpowiedniej fazie cyklu płciowego (innej niż anoestrus) bądź z zastosowaniem zbyt wysokiej dawki w stosunku do masy ciała zwierzęcia. Podawanie progestagenów pacjentom w dioestrus prowadzi do zsumowania się działania endogennie wydzielanego progesteronu wraz z egzogennie stosowaną substancją.

Istotny do odnotowania dla lekarza praktyka jest fakt, że zastosowanie leków o działaniu progestagennym u samicy ciężarnej może doprowadzić do maskulinizacji żeńskich płodów oraz opóźnienia wystąpienia akcji porodowej, a w konsekwencji dalszych wynikających z tego powodu komplikacji. U suk, w przypadkach aplikacji zbyt wysokiej dawki lub stosowania leku przez zbyt długi okres, obserwowano występowanie akromegalii oraz zespołu Cushinga. Terapia z użyciem środków progestagennych zazwyczaj nie ma niepożądanego wpływu na dalszą płodność zwierząt, należy jednak pamiętać, że w przypadku długotrwałego leczenia może dojść do proliferacji śluzówki macicy oraz zmiany stanu endometrium (8).