Płyn w jamie opłucnowej u psów i kotów. Diagnostyka i ocena

Badanie ultrasonograficzne

Ultrasonografia jest szybką i nieinwazyjną metodą umożliwiającą potwierdzenie obecności większej ilości płynu w jamie opłucnej. W przeciwieństwie do przesięku, który jest aechogenny, wysięk jest zwykle hipoechogenny. W 70-90% przypadków płyn w jamie opłucnej występuje obustronnie. Złogi włóknika znajdujące się między opłucną ścienną a opłucną płucną mogą powodować odseparowanie przestrzeni, w której gromadzi się płyn. W badaniu ultrasonograficznym można również stwierdzić ograniczone zapalenie opłucnej, ropnie płuc, guzy płuc lub śródpiersia, przepuklinę przeponową, skręt płata płuc lub choroby serca. USG jest również pomocne przy wykonywaniu biopsji i torakocentezy.

Torakocenteza

Torakocenteza może być wykonana w celach diagnostycznych lub terapeutycznych – aby ustabilizować stan pacjenta, Torakocenteza diagnostyczna powinna być przeprowadzana pod kontrolą aparatu ultrasonograficzego, aby uniknąć przekłucia naczyń krwionośnych i nerwów leżących blisko tylnej krawędzi żeber.

Zabieg wykonujemy na zwierzęciu leżącym na boku lub w pozycji mostkowej, w 7. przestrzeni międzyżebrowej, na wysokości ok. ²⁄₃ odległości pomiędzy połączeniem chrzęstno-kostnym a kręgosłupem. Do nakłucia klatki piersiowej używa się najczęściej kateterów dożylnych o rozmiarze 21 lub 23G, z uchwytem motylkowym i strzykawką.

Miejsce wkłucia należy zdezynfekować i znieczulić miejscowo. Zwierzęta w stanie ciężkim zazwyczaj znoszą nakłucie klatki piersiowej bez sedacji, nadpobudliwe mogą wymagać podania leków w celu zminimalizowania stresu. Przy niewielkiej ilości płynu można unieść tylną część ciała zwierzęcia, tak by opierało się na przednich kończynach, co ułatwia aspirację. Można również położyć zwierzę na grzbiecie, tak aby płyn skumulował się w „V’’ – kształtnej przestrzeni między ścianami klatki piersiowej a płucami. W razie potrzeby pobraną próbkę płynu można przekazać do badania cytologicznego, biochemicznego i mikrobiologicznego.

Zasadą jest usunąć jak najwięcej zgromadzonego płynu. Na podstawie różnic w gęstości, zawartości białka, ilości i morfologii komórek można ustalić, czy jest to przesięk (czysty lub zmodyfikowany), wysięk (aseptyczny lub septyczny, krew czy chłonka).

Klasyfikacja i podstawowe badanie płynu

W ocenie makroskopowej płyn z jamy opłucnej może być wodnisty i przejrzysty (przy hydrothorax), ropny (pyothorax), mleczny (chylothorax) lub krwisty (haemothorax). Jednak na podstawie samego oglądania nie można ustalić przyczyny jego powstawania i należy wykonać dalsze badania. Do badania cytologicznego płyn powinien być pobrany do probówki z EDTA, natomiast do analizy biochemicznej (stężenie białka, cholesterolu, trójglicerydów) zaleca się probówki czyste lub takie jak stosuje się, wykonując badania biochemiczne surowicy krwi.

Kwaśne pH płynu (7, 4) świadczy zwykle o występowaniu nienowotworowego stanu zapalnego. Kwaśne pH, stężenie glukozy poniżej 30 mg/dl (normalnie 70-100 mg/dl) i powyżej 85% neutrofili świadczy o wysięku septycznym.

Płyn z jamy opłucnej powstały w wyniku złośliwego nowotworzenia ma także charakter wysięku, ale jego pH jest obojętne lub zasadowe, stężenie glukozy między 10-80 mg/dl i poniżej 30% neutrofili (2, 6, 7).

Przesięk czysty i modyfikowany

Powstaje z powodu zwiększonego ciśnienia hydrostatycznego i onkotycznego. Jest najczęściej bezbarwny lub lekko żółty (hydrothorax). Parametry biochemiczne (głównie stężenie białka) służą do rozróżnienia przesięku hydrostatycznego (zaburzenia związane z sercem) od onkotycznego (hipoproteinemia). Czysty przesięk zawiera mało białka (do 3 g/dl). W badaniu cytologicznym występują nieliczne limfocyty, komórki mezotelialne, makrofagi i neutrofile. Przesięk zmodyfikowany zawiera nieco więcej białka (do 3,5 g/dl) i komórek: głównie neutrofili i komórek jednojądrzastych (7).