Nagły przypadek – nagłe znieczulenie

Metadon

Jest opioidem długo działającym (kilka godzin). Skutki uboczne można ograniczyć, podając go w niższych dawkach, tj. 0,1-0,2 mg/kg m.c. i.v. i w razie potrzeby podawać kolejne dawki. Lek ten nie wywołuje wymiotów. Metadon podany samodzielnie może powodować: ślinienie się, wokalizację i dysforię. Lek ten ma zdolność do kumulowania się w organiźmie, dlatego kolejne dawki podaje się po kilku godzinach, a jeżeli efekt przeciwbólowy jest za słaby, to pacjentowi można podać fentanyl. Te dwa opioidy podane temu samemu pacjentowi w tym samym czasie nie działają wobec siebie przeciwstawnie, a wręcz przeciwnie – uzupełniają się.

Fentanyl

Może ogrywać większą rolę w stanach nagłych – zarówno jako (1) lek do szybkiego opanowania bardzo silnego, ostrego bólu, jako (2) lek do dłuższego leczenia przeciwbólowego w postaci wlewu ciągłego oraz jako (3) element koindukcji do znieczulenia. Jego „użyteczność” podyktowana jest bardzo silnym działaniem przeciwbólowym (około 100-200x silniejszym od morifiny). Jego czas działania jest stosunkowo krótki i podaje się, że wynosi około 30 min, dlatego bolusy powtarza się lub stosuje ciągły wlew dożylny (ang. constant rate infusion, CRI). Przy stosowaniu niskich dawek i powolnych wstrzyknięciach fentanyl powoduje tylko nieznaczną depresję układu krążenia (patrz wyżej – negatywne skutki ze strony układu krążenia), ale może upośledzić oddychanie.

Podawanie można rozpocząć już od dawki 1 µg/kg m.c. i.v. w bolusie, dochodząc do 5 µg/kg m.c. i.v. Pierwszy autor w codziennej praktyce klinicznej, gdy ma do czynienia z cierpiącym pacjentem z wypadku, stosuje najczęściej fentanyl. Jako pełny agonista o krótkim czasie działania nie koliduje on z innymi opioidami, które potencjalnie mogą być zastosowane w dalszym znieczuleniu do zabiegu operacyjnego.

Buprenorfina

Jest częściowym agonistą receptorów opioidowych μ, więc jej działanie nie jest pełne = mniejsza skuteczność. Ważny jest tutaj czas rozpoczęcia działania. Ww. leki rozpoczynają swoje działanie bardzo szybko, tj. najpóźniej w ciągu kilku minut, natomiast buprenorfina po minimum 20-30 min od momentu podania. Dawki buprenorfiny wahają się w przedziale 10-30 µg/kg m.c. i.v., i.m., s.c., otm. Podskórnie lek ten może być podawany u nieotyłych kotów, a na błony śluzowe jamy ustnej (OTM) tylko u kotów.

Butorfanol

Mimo że jest mieszanym agonistą-antagonistą, a jego działanie przeciwbólowe jest stosunkowo słabe, to ze względu na minimalną depresję układu krążenia jest lekiem przydatnym i w miarę bezpiecznym. Znajduje zastosowanie także w przypadku duszności. Dodatkową zaletą jest to, że wywołuje sedację, więc po jego podaniu pacjent się uspokaja. Słabe działanie przeciwbólowe butorfanolu, po wstępnej stabilizacji i zbadaniu pacjenta, powinno zostać uzupełnione lub przy braku przeciwwskazań po odpowiednim czasie od podania butorfanolu zastąpione przez silny opioid przeciwbólowy.

Nalokson

Na wypadek wystąpienia ciężkich zaburzeń po zastosowaniu opioidów można użyć czystego antagonisty receptorów opioidowych, którym jest nalokson. Jego czas działania wynosi około 30 min, z tego względu należy go podawać w powtarzanych bolusach lub w ciągłym wlewie dożylnym do czasu zaniku objawów niepożądanych. Substancją bardzo ciężką lub nawet niemożliwą od antagonizacji naloksonem jest buprenorfina.

WAŻNA INFORMACJA ⤵️

W aspekcie zwalczania bólu analgezja wywołana lekami podawanymi ogólnie nie jest taka sama, jak analgezja miejscowa/regionalna, która to znosi dopływ bodźców z uszkodzonej części ciała.