Nagły przypadek – nagłe znieczulenie

Leczenie przeciwbólowe 

Zwierzę w krótkim czasie po przybyciu do Zakładu Leczniczego dla Zwierząt powinno zostać zaopatrzone lekami przeciwbólowymi. Jeżeli z pewnych względów procedura chirurgiczna musi zostać odłożona w czasie, to także trzeba pamiętać o zabezpieczeniu przeciwbólowym pacjenta! Nie należy czekać z ordynacją leków przeciwbólowych (opioidowych i/lub nieopioidowych) do czasu przybycia chirurga czy anestezjologa. Leczenie przeciwbólowe powinno być wdrożone jak najszybciej, żeby pacjent nie cierpiał z powodu bólu. Oprócz aspektu etycznego wdrożenie leczenia przeciwbólowego ułatwi „współpracę” z pacjentem. Niestety, wielu lekarzy w obawie przed ewentualnym pogorszeniem się stanu pacjenta wskutek podania leków uśmierzających ból czy ich działaniami niepożądanymi nie ordynuje wspomnianych środków.

Nie zawsze nasi czworonożni pacjenci mogą w pełni wyrazić ból. Zakłada się, że jeżeli dany bodziec wywołuje ból u człowieka, to u zwierzęcia również go wywołuje.

Ból może objawiać się: 

• agresją lub otępieniem, 
• wokalizacją (np. nieprzerwanym szczekaniem, syczeniem i burczeniem u kotów), 
• brakiem reakcji na bodźce zewnętrzne, 
• zaburzeniami postawy i chodu, 
• przyjmowaniem dziwnych pozycji, 
• stronieniem od kontaktu fizycznego, 
• samookaleczaniem, 
• drżeniami, 
• napięciem mięśni, 
• specyficznym wyrazem pyska itp.

W leczeniu bólu wykorzystuje się leki z kilku grup, często są to: niesterydowe leki przeciwzapalne, opioidy, leki znieczulenia miejscowego. Zastosowanie substancji z tej pierwszej grupy – NLPZ – w przypadku pacjentów w stanach nagłych jest dyskusyjne i co najmniej w wielu przypadkach ograniczone właśnie ze względu na działania niepożądane. Przeciwwskazaniami do ich stosowania są między innymi: krwotok, wstrząs hipowolemiczny, odwodnienie, a także niewydolność wielonarządowa, niewydolność nerek, niewydolność wątroby. 

Na uwagę zasługuje druga grupa leków, a mianowicie opioidy. Leki opioidowe wykazują silne działanie przeciwbólowe, a także mogą wywołać różnego stopnia sedację. Ogólnie mają niewielki wpływ na układ krążenia, więc jest to drugi argument przemawiający za ich przydatnością do stosowania u pacjentów w stanach nagłych/powypadkowych.

Negatywne skutki, jakie mogą one wywołać, dotyczą przede wszystkim:

• układu krążenia – uważnie należy monitorować, czy nie wystąpi bradykardia oraz hipotensja,
• układu oddechowego – ponieważ opioidy mogą powodować dawkozależną depresję oddechową poprzez zmniejszenie liczby oddechów i objętości oddechowej.

Stosując opioidy, należy także kontrolować (nie tylko w stanach nagłych, a w stanach nagłych nawet wtedy, gdy opioidy nie są stosowane): ciepłotę wewnętrzną ciała, ponieważ wpływają na termoregulację. Innym powodem, dla którego stosowanie opioidów może być dyskusyjne, jest to, że substancje te mogą mieć wpływ na obniżenie produkcji moczu – ma to szczególne znaczenie przy ciągłych wlewach dożylnych stosowanych do leczenia bólu w okresie postabilizacyjnym czy pooperacyjnym.

Ból, uszkodzenie układu moczowego, hipowolemia, obniżenie pojemności serca, zapalenie systemowe także mogą przyczyniać się do obniżenia produkcji moczu. Ilość produkowanego moczu jest bardzo ważna z punktu widzenia oceny funkcjonalności nerek. Lekarz weterynarii powinien mieć świadomość, z czego może wynikać obniżenie produkcji moczu – czy jest to wynik doznanego urazu, czy stosowanych opioidów – gdyż niewłaściwa interpretacja takiego stanu może powodować nieprawidłowe/niepotrzebne dalsze postępowanie lecznicze.

Opioidy, szczególnie z grupy pełnych agonistów receptora mu, są najbardziej efektywnymi analgetykami, zapewniającymi odpowiednią analgezję. Spośród leków weterynaryjnych do tej grupy należą metadon i fentanyl.