Co robić w przypadku licznych miotów prosiąt?

Optymalne żywienie loch gwarancją licznych i wyrównanych miotów

Maksymalne wykorzystanie potencjału mleczności lochy pozwala na wysoką produkcję pokarmu, który do dnia odsadzenia jest głównym nośnikiem energii i składników odżywczych dostarczanych prosiętom. Zapewnienie wysokiej mleczności loch umożliwia wykarmienie potomstwa w miotach o liczebności 14-15 prosiąt. Lochy karmiące odchowujące w miocie 14 prosiąt mają dostateczną ilość pokarmu do wykarmienia potomstwa jedynie do wieku 14 dni. Dlatego niezbędne jest stosowanie dokarmiania prosiąt przed odsadzeniem, by maksymalizować przyrosty powyżej 14. dnia życia, a także w celu ograniczenia stresu okołoodsadzeniowego.

W przypadku słabej mleczności loch prosięta mają ograniczone możliwości przyrostu masy ciała, co wpływa na zróżnicowanie masy prosiąt w poszczególnych miotach. Wówczas prosięta mniejsze są skazane na porażkę przy walce o pokarm. Konieczne jest wtedy tworzenie miotu słabych prosiąt, dla których należy przeznaczyć lochę mamkę. W innym przypadku te słabsze prosięta odstają pod względem masy ciała, a w skrajanych przypadkach padają. Nie można dopuszczać do takich sytuacji, gdy chce się uzyskiwać liczne mioty prosiąt o wysokiej masie odsadzeniowej.

W bardzo licznych miotach kluczowymi problemami są: czas trwania porodu, pobranie odpowiedniej ilości siary, stały dostęp do pokarmu lochy, stan zdrowotny, przeżywalność, przebieg wzrostu oraz masa ciała w dniu odsadzenia. Przy odsadzaniu w 28. dniu życia osiągnięcie średniej masy ciała wynoszącej 7,5 kg zmniejsza ryzyko wystąpienia ewentualnych problemów związanych z przejściem z mleka wyłącznie na paszę stałą. Na podstawie fizjologii czas trwania porodu u loch nie powinien być dłuższy niż 3-4 godziny. Wraz z wydłużaniem się czasu porodu wzrasta ryzyko śmiertelności u prosiąt. Pod koniec przedłużającego się porodu może to być nawet 30-50%. Zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu mastitis, metritis, agalactia (MMA) u loch (12).

W związku z tym powinno się prowadzić obserwacje porodów. Nowoczesna technologia pozwala na to, aby założyć kamery w porodówce i śledzić przebieg porodu, obserwując go na monitorze w domu, a w przypadku powikłań szybko zareagować. Obecnie nie jest to zbyt drogie rozwiązanie. W razie komplikacji akcję porodową można przyspieszyć przez podanie domięśniowo oksytocyny, co jest kluczowe dla zdrowotności prosiąt oraz lochy. Nie można zapomnieć, że nieodpowiedni moment zastosowania hormonu i zły dobór dawki mogą wpływać niekorzystnie na lochę i jej potomstwo (14).

Iniekcja oksytocyny zastosowana zbyt wcześnie, w pierwszej fazie porodu, może spowodować: wzrost częstotliwości i intensywności skurczów macicy, ograniczenie przenikania płynów przez przestrzenie komórkowe łożyska, spowolnienie tętna u płodów, zbyt szybkie oderwanie pępowiny, zwiększenie zabrudzenia smółką oraz intensywne obniżenie temperatury ciała noworodków. Przedłużające się porody są „zmorą” zarówno dla hodowców, jak i zwierząt, a straty spowodowane zamieralnością śródporodową są ogromne. Oksytocyna podana w optymalnym terminie i deklarowanej dawce (po urodzeniu czwartego prosięcia, 1 ml/100 kg m.c.) umożliwia skrócenie czasu trwania akcji porodowej (14).

Urodzone prosięta są bardziej żywotne, rzadziej występuje u nich niedotlenienie, a pobranie siary jest ułatwione, co przyczynia się do pełniejszego zabezpieczenia immunologicznego i wpływa korzystnie na wyniki odchowu. Prosięta tuż po narodzinach należy oczyścić z pozostałości śluzu, krwi oraz łożyska, a przede wszystkim należy zadbać o oczyszczenie nozdrzy, aby zapewnić swobodne oddychanie. Dodatkową funkcją tego procesu jest poprawa krążenia krwi, co ułatwia prosiętom utrzymanie optymalnej temperatury ciała. Po osuszeniu należy odciąć pępowinę na długości ok. 5-7 cm i dokładnie zdezynfekować. Pępowinę obcina się dopiero wówczas, gdy prosię zacznie samodzielnie oddychać. Niedogrzane prosięta szybko tracą zapas energii i siłę ssania, spada ich odporność, dostają biegunki i często padają, a te, które przeżyją, w krótkim czasie łatwo zapadają na zakażenia górnych dróg oddechowych, czego objawem jest kaszel, a potem charłactwo.

Śmiertelność prosiąt w pierwszych trzech dniach życia jest najwyższa. W pierwszym tygodniu życia ginie 58% wszystkich utraconych prosiąt (21). Zakażenia spowodowane błędami w wykonaniu czynności i zabiegów poporodowych są drugą (po przygnieceniach) przyczyną śmiertelności nowo narodzonych prosiąt, prawidłowe wykonanie wszystkich opisanych powyżej zabiegów pozwala na ograniczenie strat prosiąt. W celu zminimalizowania strat prosiąt należy przede wszystkim zadbać o odpowiednie warunki środowiskowe w czasie porodu i pierwszych dni życia osesków (16).