Co robić w przypadku licznych miotów prosiąt?

Czynniki wpływające na przeżywalność płodów

Największa obumieralność zarodków ma miejsce około 3. tygodnia ciąży, a następnie między 29. a 35. dniem, kiedy na zarodek przypada mniej niż 25 cm długości rogu macicy. Najlepiej gdyby w tym okresie lochy były utrzymywane pojedynczo, by ograniczyć ryzyko uszkodzenia mechanicznego i tak już delikatnych zarodków. Mimo wszystko przepisy dotyczące dobrostanu obligują do grupowego utrzymania loch po 28. dniu ciąży. Może to prowadzić do zakłócenia implantacji zarodków i wystąpienia powtórnej rui później niż w 21. dniu po kryciu. Zarodki, które po 35. dniu ciąży rozwijają się w większej przestrzeni (> 25 cm), są zazwyczaj dłuższe i cięższe. Masa płodów jest skorelowana z masą łożyska lochy. W 50. dniu ciąży warunkiem prawidłowego rozwoju płodu jest przestrzeń co najmniej 36 cm.

Wysoka plenność loch i wzrastająca przeżywalność płodów prowadzi do zwiększonej częstotliwości występowania stłoczenia macicznego, które może oddziaływać na prenatalny (płodowy) i postnatalny (po urodzeniu) rozwój potomstwa. Istnieje zależność między ilością przepływającej krwi do płodu a liczebnością płodów w rogu macicy. Przy zwiększającej się liczbie płodów w rogu macicy, z 2-3 do 6-8, przepływ krwi maleje, co tłumaczy ich mniejszą masę ciała przy urodzeniu (22).

Pomiędzy rozwijającymi się płodami w bardzo licznych miotach wzrasta konkurencja o pożywienie, co może ograniczać ich wzrost z powodu niedożywienia. W rezultacie może to także wpływać na umięśnienie, otłuszczenie i jakość mięsa przyszłych tuczników. Zahamowany wzrost płodowy nie jest rekompensowany tzw. wzrostem kompensacyjnym w okresie wzrostu postnatalnego i w tuczu. Dlatego bardzo ważne są wszelkie działania zmierzające w kierunku zwiększenia masy ciała noworodków, a szczególnie małego zróżnicowania masy poszczególnych prosiąt w miocie przy urodzeniu (20).

Między liczbą żywo urodzonych prosiąt a ich masą w 21. dniu życia istnieje negatywna zależność, co oznacza, że im liczniejszy jest miot, tym masa ciała poszczególnych prosiąt w wieku 3 tygodni będzie mniejsza. Jednocześnie masa noworodków jest pozytywnie skorelowana z masą w 21. dniu, z czego wynika, że im jest ona większa przy urodzeniu, tym będzie ona również większa po 3 tygodniach odchowu. Niestety, współczynniki odziedziczalności wyrównania miotu pod względem masy ciała prosiąt przy urodzeniu i w 21. dniu są bardzo niskie. Są one porównywalne z odziedziczalnością podstawowych cech użytkowości rozpłodowej loch, co wskazuje na ich zależność od środowiska, czyli w praktyce od tzw. efektu matczynego. Uważa się jednak, że możliwa jest też genetyczna selekcja w kierunku wyrównanej masy prosiąt (13).

Preferowanie loch o bardzo dużej plenności, bez zmniejszenia oddziaływania na stłoczenie maciczne, ogranicza docelowo wzrost efektywności produkcji wieprzowiny. Oznacza to, że uzyskiwanie dużej plenności loch jest korzystne ekonomicznie dla producentów prosiąt, ale jednocześnie nie jest właściwe i korzystne dla producentów tuczników, którzy produkcję żywca wieprzowego opierają na zakupie materiału z zewnątrz.

Należy zwrócić uwagę, że w ostatnich kilku latach hodowcy dokonują zakupów dużych partii prosiąt do tuczu przez krajowych producentów żywca wieprzowego. Prosięta w dniu zakupu charakteryzuje wyrównana masa ciała, co stanowi zachętę do ich nabycia. Trzeba być jednak świadomym tego, że nie stanowi to podstawy i gwarancji uzyskania wyrównanej partii zwierząt do uboju. Informacją bezwzględnie konieczną do takiego prognozowania jest dodatkowo wiek prosiąt. Dopiero wyrównanie wieku i masy ciała zdrowych prosiąt w danej partii może stanowić podstawę efektywnego tuczu. Brak takiej wiedzy zdarza się jednak w praktyce dosyć często. Okazuje się, że tempo wzrostu stawki prosiąt zakupionych do tuczu różnicuje się w czasie jego trwania. Wynika to z różnej masy prosiąt przy urodzeniu, różnego ich tempa wzrostu w okresie odchowu oraz różnego wieku (10). Zróżnicowanie wyników w tuczu jest już tylko naturalną konsekwencją wcześniejszych uwarunkowań.

O uzyskaniu licznych miotów decyduje bardzo duża liczba czynników, jednak sama liczba to nie wszystko. Należy także zadbać o to, aby prosięta odznaczały się wysoką żywotnością i przeżywalnością. Już w trakcie ciąży pasza podawana lochom musi zawierać wymaganą ilość składników pokarmowych. W miotach o dużej liczebności rośnie ryzyko problemów z odchowem potomstwa, gdyż z jednej strony zmniejsza się średnia masa urodzeniowa prosiąt, a z drugiej rośnie w miocie udział prosiąt o niskiej masie ciała. To główne dwa czynniki wpływające na mniejszą żywotność oraz niższą przeżywalność prosiąt, czyli występowanie wyższych strat prosiąt. Kluczowym elementem ograniczenia strat jest prawidłowe żywienie lochy w całym cyklu reprodukcyjnym (7).