Wybrane aspekty prawne posiadania psów ras uznanych za agresywne

Odpowiedzialność

Najczęstszą przyczyną odpowiedzialności prawnej związanej z psami ras uznawanych za agresywne jest pogryzienie (pokąsanie), którego konsekwencją jest rozstrój zdrowia poszkodowanych o różnym stopniu nasilenia. Odpowiedzialność prawna kształtuje się na gruncie prawa karnego i cywilnego.

Odpowiedzialność za psa rasy uznanej za agresywną w aspekcie karnym

Najczęstszą przyczyną odpowiedzialności karnej jest szkoda na osobie w wyniku pogryzienia przez psa. Pogryzienie, jako czyn zabroniony, spełnia zarówno przesłanki określone w Kodeksie karnym (przestępstwo) i Kodeksie wykroczeń (wykroczenie).

Przestępstwo jest czynem o szkodliwości społecznej większej od znikomej, zawinionym, karalnym i bezprawnym, zabronionym przez Ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 2018 r., poz. 1600, 2077, z 2019 r., poz. 730, 858, 870, 1135, 1579). Przestępstwo może mieć charakter zbrodni lub występku. Występek można popełnić nieumyślnie lub umyślnie, a zbrodnię można popełnić wyłącznie umyślnie.

Wykroczeniem jest czyn społeczne szkodliwy, zabroniony przez Ustawę z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń obowiązującą w czasie jego popełnienia, zagrożony karą aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 złotych lub nagany. Wykroczenie można popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Wykroczenie umyślne zachodzi wtedy, gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, godzi się na to. Wykroczenie nieumyślne zachodzi wówczas, gdy sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał lub mógł przewidzieć.

Różnica pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem zależy od społecznego stopnia szkodliwości czynu. Przy ocenie stopnia szkodliwości czynu bierze się pod uwagę: rodzaj i charakter naruszonego dobra, okoliczności popełnionego czynu, rozmiar wyrządzonej szkody, wagę naruszonego obowiązku, typ naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia, formę zamiaru sprawcy oraz jego motywację (7).

Prowadzenie hodowli psów lub utrzymywanie psów ras uznawanych za agresywne bez wymaganego zezwolenia jest wykroczeniem. Zgodnie z art. 37a ustawy o ochronie zwierząt, osoba, która prowadzi hodowlę lub utrzymuje psa rasy uznawanej za agresywną bez wymaganego zezwolenia, podlega karze aresztu lub grzywny. Znamię braku wymaganego zezwolenia należy uznać za wyczerpane w przypadku gdy: hodowca lub utrzymujący zwierzę nie wystąpił o zezwolenie, wystąpił o zezwolenie, ale mu go nie udzielono lub zezwolenie zostało cofnięte decyzją urzędu administracji publicznej.

Przewinienie w oparciu o zapisy art. 37a ma charakter formalny, a o jego istocie decyduje brak zezwolenia bez względu na jakiekolwiek zaistniałe lub grożące skutki [W. Radecki (4)]. Dodatkowo, w razie ukarania za powyższe wykroczenie sąd może orzec przepadek zwierzęcia. W takim przypadku sąd przekazuje zawiadomienie o wydanym prawomocnym orzeczeniu o przepadku zwierzęcia organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, która może na podstawie art. 39 przedmiotowej ustawy wykonywać prawa pokrzywdzonego.

Organizacja społeczna po otrzymaniu zawiadomienia jest obowiązana powiadomić niezwłocznie powiatowego lekarza weterynarii o wejściu w posiadanie zwierzęcia. Powiatowy lekarz weterynarii niezwłocznie przeprowadza badanie zwierzęcia. Koszty wykonania orzeczenia o przepadku zwierzęcia ponosi skazany.