Płynoterapia w praktyce małych zwierząt

Płynoterapia podskórna

Podaż podskórna płynów bardzo często prowadzona jest u pacjentów, u których absorpcja jelitowa płynów jest niepożądana, niemożliwy jest dostęp dożylny (żyły są słabe i pękają, pacjent jest agresywny), a także u zwierząt odwodnionych w lekkim/średnim stopniu. Płynoterapia podskórna ma w porównaniu do płynoterapii prowadzonej drogą dożylną kilka zalet – jest tania, nie wymaga wypracowanych umiejętności w założeniu kateteru dożylnego oraz nie zagraża infekcjami, które mogą być przeniesione drogą krwi. Jak dotąd, w medycynie weterynaryjnej wykonano dość mało badań na temat podskórnej podaży płynów.

Mimo to wskazują one, że po podaży podskórnej płynów u zdrowych zwierząt poziom elektrolitów oraz mocznika i kreatyniny obniża się w podobny sposób jak po podaży dożylnej (5). Artykuły z medycyny ludzkiej sugerują też możliwość podawania płynów drogą podskórną nie tylko sposobem grawitacyjnym, ale również za pomocą pomp infuzyjnych (6).

Płynoterapię przeprowadzamy, wkłuwając igłę z podłączonym wlewnikiem pod kątem 45° w okolicę, w której pacjent ma dużą ilość skóry. Podskórnie nie podajemy roztworów glukozy (mogą powodować martwicę). Do miejsca, w który podaliśmy dużą ilość płynu, możemy zdeponować niektóre leki (np. roztwory witaminy B₁₂). Należy rozważyć podaż podskórną płynów u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, gdyż nie kontrolujemy czasu, w którym płyn ulegnie wchłonięciu.

Dobór płynu

Na podstawie zebranego wywiadu i badania klinicznego lekarz weterynarii dokonuje wyboru płynu, jaki ma być podany w celu wyrównania zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki elektrolitowej pacjenta.

W schorzeniach przebiegających z kwasicą metaboliczną (odwodnienie, biegunka, przewlekłe wymioty, ostra i przewlekła niewydolność nerek) stosujemy płyny alkalizujące, czyli np. Płyn Ringera z mleczanami (ang. Ringer Lactate), które w razie potrzeby uzupełniamy o wodorowęglany i potas. Wymioty pochodzące jedynie z żołądka (kwaśna treść) indukują zasadowicę metaboliczną, którą wyrównujemy, podając 0,9-proc. NaCl, uzupełniony o potas, co wymaga oznaczenia jego poziomu w surowicy krwi.

U pacjentów cierpiących na przewlekłą niewydolność serca płynem z wyboru są niskoprocentowe roztwory glukozy, ze względu na obniżoną zawartość sodu i potasu. Płyn Ringera z mleczanami powinien być ostrożnie stosowany u pacjentów z chorobami wątroby, ze względu na metabolizm mleczanów przeprowadzany przez ten narząd.