Wszystko, co lekarz praktyk powinien wiedzieć na temat diagnostyki i leczenia wrzodów rogówki u psów i kotów

Zrąb rogówki, który stanowi blisko 90% grubości rogówki wraz z twardówką zapewnia sztywność całej gałce ocznej. Jest utworzony przez włókna kolagenowe, które tworzą zachodzące na siebie płytki (lamelle) – regularne odstępy między nimi są kluczowe do utrzymania przezierności rogówki.

W przypadku uszkodzeń rogówki obejmujących zrąb dochodzi do zaburzenia w regularności tego układu, na skutek czego powstaje blizna ograniczająca w miejscu powstania transparentność rogówki.

Do procesów regeneracyjnych zrębu może dojść na dwa sposoby:

1. Beznaczyniowy, w którym dochodzi do aktywacji spoczynkowych keratocytów zrębu. Komórki te stają się fibroblastami syntezującymi kolagen i otaczającą je macierz bezkomorową.
   W taki sposób odbudowują się najczęściej proste, nienadkażone uszkodzenia zrębu.
2. Naczyniowy, któremu towarzyszy silny naciek komórek. Wnikające naczynia pochodzą z tkanek przylegających – twardówki, nadtwardówki, spojówki lub naczyniówki. Dochodzi do formowania blizny na skutek powstania tkanki ziarninowej (włóknisto-naczyniowej).

Wraz z postępowaniem procesów regeneracyjnych krew z wnikających naczyń wycofuje się, jednak ich duchy (ang. ghost vesels) zostają widoczne podczas badania biomikroskopem.

Bardzo często oba te procesy zachodzą jednocześnie. Regeneracja zrębu przebiega dużo wolniej niż nabłonka, odbywa się przez powstanie blizny ograniczającej przezierność rogówki w miejscu jej powstania. Niejednokrotnie ubytki zrębu są pokrywane nowym nabłonkiem przed ich pełną odbudową.

Błona Descemeta jest błoną podstawną śródbłonka, która znajduje się między zrębem a śródbłonkiem. Wraz z wiekiem grubieje (ponieważ jej komórki wytwarzane są przez cale życie zwierzęcia przez śródbłonek). Przy głębokich owrzodzeniach rogówki może dojść do jej odsłonięcia (descemetocele, inaczej nazywanym przepukliną blaszki granicznej).

Śródbłonek rogówki jest jednowarstwowy. Wyścieła wnętrze przedniej komory. Odpowiada za transport jonów z zrębu do cieczy wodnistej. Zapewnia to względne odwodnienie rogówki, dzięki czemu zachowuje ona swoją przezierność. Komórki nabłonka mają ograniczone zdolności podziału. U starszych zwierząt może dojść do utraty komórek śródbłonka, przez co zwiększa się grubość zrębu rogówki na skutek pojawiającego się obrzęku. Komórki śródbłonka rogówki mają bardzo słabe właściwości regeneracyjne. Najczęściej odbudowa ubytku odbywa się przez przerost i przemieszczenie komórek sąsiednich.