Wszystko, co lekarz praktyk powinien wiedzieć na temat diagnostyki i leczenia wrzodów rogówki u psów i kotów

Leczenie

Bez wyleczenia pierwotnej przyczyny (jeżeli taka istnieje i jest możliwości jej zdiagnozowania) owrzodzenia rogówki nawet najlepiej dobrane leczenie nie będzie skuteczne.

Kołnierz ochronny powinien być zastosowany przez cały okres gojenia wrzodu. Pozwoli on uniknąć samookaleczenia się przez zwierzę (drapanie oczu, ocieranie). Początkowo owrzodzenie rogówki powoduje odsłonięcie nerwów, przez co zwierzę odczuwa ból, nawet przy każdym podmuchu powietrza, co powoduje wzmożone zainteresowanie tą okolicą. Dodatkowo nagminne jest pocieranie oczu przez zwierzęta zaraz po aplikacji kropli, co może przyczynić się do pogłębienia wrzodu, a nawet perforacji gałki ocznej.

Wielu opiekunów zgłasza fakt, że zwierzętom w kołnierzu dużo łatwiej zaaplikować krople, co może być kolejnym argumentem, aby zachęcić ich do jego stosowania.

Bez względu na przyczynę owrzodzenia zawsze powinno się trzymać zasad przedstawionych w dalszej części artykułu.

Leki podawane do worka spojówkowego

Atropina

Jest lekiem parasympatykolitycznym, podana do worka spojówkowego powoduje:

• rozszerzenie źrenicy (mydriasis), które zmniejsza prawdopodobieństwo powstania zrostów tylnych (czyli trwałych połączeń tęczówki z soczewką)
• porażenie mięśni ciała rzęskowego (cykloplegia), co zmniejsza ból związany z odruchowym zapaleniem błony naczyniowej w konsekwencji owrzodzenia rogówki.

Atropina podawana u zwierząt domowych działa od kilku do kilkunastu dni, dlatego jej podawanie powinno być krótkie, a czas zależy od osiągniętego efektu.

Należy pamiętać, że lek ten może powodować: wzrost ciśnienia śródgałkowego (dlatego przed jego aplikacją wskazany jest pomiar IOP), zmniejszenie produkcji łez (stąd przeciwwskazane jest jego użycie przy KCS), przednie zwichnięcie soczewki u zwierząt z jej niestabilnością.

U kotów atropina jest bardzo źle tolerowana, ponieważ jest bardzo gorzka. Po aplikacji leku do worka spojówkowego dostaje się on do jamy ustnej przez przewód nosowo-łzowy. U tego gatunku może wywołać bardzo uporczywe ślinienie, wymioty. Dlatego też u kotów stosuje się TROPICAMID. Trzeba jednak pamiętać, że działa on bardzo słabo przeciwbólowo, a efekt działania jest krótszy w porównaniu do atropiny.

Antybiotyk

Podawany do worka spojówkowego w postaci kropli. Antybiotykoterapia ma na celu zapobieganie nadkażeniom bakteryjnym zrębu po przerwaniu ciągłości nabłonka. Bakterie nie są pierwotną przyczyną powstania owrzodzenia.

Rodzaj i częstość podawania antybiotyku są zależne od rodzaju oraz stopnia zaawansowania przebiegu choroby, jest dobierany indywidualnie w oparciu o wiedzę z zakresu farmakologii oraz farmokokinetyki poszczególnych substancji czynnych.

W przypadku wystąpienia owrzodzenia można wykonać antybiogram, jednak nie czekając na jego wynik, antybiotyk powinien zostać wdrożony natychmiast, aby zapobiec nadkażeniom bakteryjnym oraz ich konsekwencjom. Wybrana przez lekarza substancja czynna powinna mieć zdolności bójcze zarówno w stosunku do bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych.

Obecnie coraz częściej odchodzi się od powszechnie stosowanych do tej pory leków jak gentamycyna oraz amikacyna. Jest to spowodowane coraz większą lekoopornością bakterii na te substancje czynne. Dodatkowo gentamycyna wykazuje stosunkowo wysokie w porównaniu do innych dostępnych antybiotyków działanie toksyczne na nabłonek. W przypadku decyzji o wdrożeniu powyższych leków, powinno się mieć pewność, że owrzodzenie, które jest leczone, jest płytkie i niepowikłane. Obecnie jako lek pierwszego rzutu sprawdza się z powodzeniem wśród lekarzy praktyków tobramycyna.

Leki z grupy fluorochinolonów (ofloksacyna, moksyfloksacyna) powinny być używane z rozwagą. Zaleca się ich użycie w przypadku głębokich wrzodów rogówki lub tych charakteryzujących się bardzo gwałtownym przebiegiem.

Antybiotyki powinny być podawane regularnie w ciągu doby. W zależności od substancji czynnej oraz rodzaju wrzodu od 3 do 6x dziennie, w możliwe regularnych odstępach. Należy również zachować odpowiedni czas podawania tej grupy leków, tak aby zminimalizować ryzyko powstania oporności.

Nie mniej ważne jest odpowiednie poinformowanie opiekunów o tym, jak prawidłowo zaaplikować krople oraz o odstępach czasowych między podawaniem kolejnych leków.

Kluczowe jest zachowanie minimum 10-minutowej przerwy między zastosowaniem kolejnych kropli, aby uniknąć wypłukania jednego leku przez drugi.

Preparaty typu sztuczne łzy

Uszkodzenie rogówki powoduje zaburzenie w rozprowadzaniu łez po jej powierzchni. Właśnie dlatego w tym schorzeniu wskazane jest zastosowanie preparatów zawierających kwas hialuronowy. Związek ten sprzyja procesom regeneracyjnym rogówki oraz nawilża ją. Dodatkowo zapewnia ochronną powłokę zmniejszającą negatywny wpływ czynników zewnętrznych na procesy regeneracyjne. Obecnie na rynku dostępne są preparaty weterynaryjne, które powinny być stosowane w pierwszej kolejności – Aptus sentrx gel, Opticare czy I-Drop Vet. W przypadku konieczności zastosowania odpowiedników ludzkich, ważne jest, aby wybierać te z kwasem hialuronowym.