Niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane u psów i kotów. Cz. I. Koksyby

Firokoksyb

Firokoksyb jest selektywnym inhibitorem COX-2, wprowadzonym do stosowania u psów i koni. Dla psów jest zarejestrowany w postaci tabletek do żucia (prep. Previcox).

Zastosowanie kliniczne

Wskazaniem do stosowania firokoksybu u psów jest łagodzenie bólu i stanu zapalnego powstałych w wyniku zapalenia kości i stawów, operacji tkanek miękkich, ortopedycznych i stomatologicznych. Lek jest stosowany u psów w dawce 5 mg/kg/m.c. raz dziennie, doustnie (19, 24, 29). Przy zapaleniach kostno-stawowych czas trwania leczenia zależy od obserwowanej reakcji pacjenta na lek. Badania terenowe trwały nie dłużej niż 90 dni, dlatego przewlekłe stosowanie leku należy prowadzić z ostrożnością i pod stałym nadzorem lekarza weterynarii. W przypadku łagodzenia bólu pooperacyjnego zaleca się stosowanie do 3 dni (29).

Wykazano również, że firokoksyb u psów wykazuje działanie przeciwnowotworowe oraz istotnie nasila działanie cisplatyny. Dlatego też może być stosowany w tzw. leczeniu wspomagającym raka pęcherza moczowego (30). Firokoksyb nie jest zarejestrowany do stosowania u kotów. Wykazano jednak skuteczność jego działania u kotów w eksperymentalnie wywołanej gorączce po jednorazowym doustnym podaniu w dawkach 0,75-3 mg/kg m.c. (31). Proponowana dawka do stosowania u kotów to 1,5 mg/kg m.c., jednorazowo, doustnie. Nie wykonano badań nad bezpieczeństwem dłuższego stosowania leku u tego gatunku (19).

Farmakokinetyka

U psów biodostępność firokoksybu po podaniu doustnym wynosi ok. 38%. Pokarm opóźnia wchłanianie, ale nie wpływa na ilość wchłoniętej dawki leku (maksymalne stężenie leku pojawia się po 1 godz. przy podaniu na czczo, a po 5 godz. w przypadku gdy pacjent jest najedzony). Stopień wiązania z białkami wynosi 96%, objętość dystrybucji – 3 L/kg, okres półtrwania – 6-8 godz. Firokoksyb i jego metabolity są wydalane przede wszystkim z żółcią i kałem (24). Istnieją nieliczne opracowania dotyczące właściwości farmakokinetycznych u kotów: biodostępność po podaniu doustnym u tego gatunku wynosi 54-70%, okres półtrwania to 9-12 godz. (31), objętość dystrybucji – 2-3 L/kg (24).

Działania niepożądane

Ze względu na fakt, że firokoksyb jest stosunkowo nowym lekiem, wiedza na temat jego działań niepożądanych nie jest jeszcze w pełni poznana. Najczęściej opisywanym działaniem niepożądanym u psów są wymioty oraz utrata apetytu. W badaniach nad bezpieczeństwem długotrwałego (w dawce 5 mg/kg/m.c. przez 6 miesięcy) stosowania leku u 10-13-tygodniowych szczeniąt obserwowano stłuszczenie wątroby u połowy badanych osobników (po zastosowaniu wyższych dawek, 15-25 mg/kg m.c., zmiany te nasilały się, powodując śmierć niektórych osobników) (24). Inne działania niepożądane obserwowane u psów to biegunka oraz (bardzo rzadko): zaburzenia pracy nerek, wątroby, układu nerwowego (19, 24, 29).

Przeciwwskazania

Firokoksyb powinien być stosowany z ostrożnością u zwierząt z zaburzeniami przewodu pokarmowego, pracy nerek, wątroby, układu krążenia, u zwierząt odwodnionych, w stanach hipoproteinemii lub predysponujących do nadkrzepliwości (24). Nie wykonano badań dotyczących wpływu firokoksybu na rozród u docelowych gatunków, jednak badania na zwierzętach laboratoryjnych (szczury, króliki) wykazały działanie embrio- i fetotoksyczne. Z tych powodów firokoksyb jest przeciwwskazany u samic ciężarnych i karmiących (24, 26, 29).

Ze względu na brak możliwości precyzyjnego dawkowania dostępnej postaci leku nie zaleca się stosowania u psów o masie ciała poniżej 3 kg. Nie należy przekraczać zalecanej dawki. Leku nie należy stosować u zwierząt poniżej 10. tygodnia życia (ryzyko stłuszczenia wątroby) (29). Firokoksyb nie powinien być stosowany razem z innymi lekami z grupy NLPZ lub z glikokortykosteroidami. Producent firokoksybu rekomenduje poddanie monitoringowi klinicznemu zwierzęta otrzymujące równocześnie leki wpływające na funkcje nerek, np. diuretyki lub inhibitory konwertazy angiotensyny. Ze względu na możliwość uszkodzenia nerek należy również unikać połączenia z lekami o potencjalnym działaniu nefrotoksycznym (patrz wyżej) (19, 24, 29).