Niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane u psów i kotów. Cz. I. Koksyby

Derakoksyb

Derakoksyb był pierwszym koksybem wprowadzonym do stosowania w weterynarii. Jest zaliczany do selektywnych inhibitorów COX-2. Wykazano jednak, że w wyższych dawkach (8 mg/kg m.c.) lek hamuje również aktywność COX-1 (18).

Derakoksyb zarejestrowany jest do stosowania u psów w postaci tabletek do żucia (prep. Deramaxx). Derakoksyb nie jest zarejestrowany do stosowania u kotów. Efekty działania u tego gatunku opisano jedynie po zastosowaniu dawki jednorazowej (1 mg/kg m.c., doustnie), natomiast nie zakończono badań nad dłuższym stosowaniem leku (19).

Zastosowanie kliniczne

Wskazaniami do stosowania derakoksybu jest zwalczanie bólu pooperacyjnego i stanów zapalnych. Lek jest stosowany doustnie w dawce 3-4 mg/kg/m.c., raz dziennie, w leczeniu bólu pooperacyjnego, zwłaszcza po zabiegach ortopedycznych (maksymalnie do 7 dni). Natomiast w przewlekłym leczeniu, głównie w zapaleniu kości i stawów (osteoarthritis), jest stosowany w dawce 1-2 mg/kg/m.c., raz dziennie (20, 21). W badaniach wykazano większą skuteczność derakoksybu w łagodzeniu bólu towarzyszącego zapaleniu błony maziowej (synovitis) w porównaniu z karprofenem (22). Istnieją badania wskazujące, że derakoksyb wykazuje skuteczność w zapobieganiu przerzutów raka pęcherza moczowego (23).

Farmakokinetyka

Biodostępność po podaniu doustnym u psów jest wysoka i wynosi ok. 90%, objętość dystrybucji – 1,5 L/kg. Lek w dużym stopniu wiąże się z białkami krwi – 90%. Długość okresu półtrwania zależy od zastosowanej dawki i wynosi ok. 3 godz. Derakoksyb wydalany jest w formie metabolitów oraz postaci niezmienionej, w większości z kałem (19, 24). Istnieją również badania dotyczące farmakokinetyki u kotów. U kotów okres półtrwania jest dłuższy niż u psów i wynosi ok. 8 godz. przy zastosowaniu dawki 1 mg/kg/m.c. (25). Prawdopodobnie niższe niż u psów stężenie enzymów odpowiedzialnych za biotransformację derakoksybu u kotów może stanowić powód dłuższego okresu półtrwania u tego gatunku (26).

Działania niepożądane

Derakoksyb jest lekiem dobrze tolerowanym przez psy. W badaniach przeprowadzonych na zdrowych psach wykazano, że lek stosowany przez 28 dni, raz dziennie, w dawce 1,6 mg/kg m.c., doustnie, jest bezpieczniejszy niż kwas acetylosalicylowy, biorąc pod uwagę ryzyko wystąpienia owrzodzeń błony śluzowej żołądka (27). W innych badaniach stwierdzono, że długotrwała terapia (do 6 miesięcy) derakoksybem w dawkach terapeutycznych nie wywołuje działania nefrotoksycznego (28).

Do działań niepożądanych zaobserwowanych u psów zalicza się: zaburzenia żołądkowo-jelitowe: najczęściej wymioty, jednak również takie jak: utrata apetytu, a w konsekwencji spadek masy ciała, biegunka, w tym stolec smolisty, wymioty krwią, nadżerki i wrzody błony śluzowej żołądka i dwunastnicy; zaburzenia związane z układem moczowym (azotemia, polidypsja, poliuria, nietrzymanie moczu, krew w moczu, infekcje dróg moczowych, uszkodzenie nerek); hematologiczne (anemia, trombocytopenia); zaburzenia pracy wątroby (m.in. wzrost aktywności enzymów wątrobowych); neurologiczne (osłabienie, napady drgawek); kardiologiczne/oddechowe (przyspieszony oddech, zwolniona akcja serca, kaszel); dermatologiczne/immunologiczne (wysypka, pokrzywka, gorączka, obrzęk pyska). W bardzo rzadkich wypadkach te działania niepożądane mogą prowadzić do śmierci zwierzęcia (20, 24).

Przeciwwskazania

Derakoksybu nie należy stosować u suk ciężarnych i karmiących oraz szczeniąt w wieku poniżej 4 miesięcy (brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania). Powinien być stosowany z ostrożnością u zwierząt z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, nieprawidłową funkcją nerek lub wątroby, w stanach hipoproteinemii lub predysponujących do nadkrzepliwości. Derakoksyb nie powinien być stosowany razem z innymi lekami z grupy NLPZ lub z glikokortykosteroidami, ze względu na wzrost ryzyka działań niepożądanych (19, 24). Zalecany jest 5-7-dniowy odstęp pomiędzy podaniem derakoksybu a innego NLPZ lub glikokortykosteroidu (24). Ze względu na możliwość uszkodzenia nerek należy unikać stosowania z lekami potencjalnie nefrotoksycznymi, takimi jak np. diuretyk pętlowy – furosemid – czy też z lekami nefrotoksycznymi (np. antybiotyki przeciwbakteryjne z grupy aminoglikozydów, amfoterycyna B). Ze względu na podobieństwo budowy chemicznej derakoksybu do sulfonamidów należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia reakcji nadwrażliwości na ten koksyb u zwierząt uczulonych na sulfonamidy (26).