Charakterystyka tetracyklin stosowanych w medycynie weterynaryjnej
Spektrum działania
Tetracykliny są antybiotykami bakteriostatycznymi o szerokim spektrum działania. Badania in vitro wskazują, że w wysokich stężeniach wykazują również właściwości bakteriobójcze (7). Spektrum działania tych leków obejmuje bakterie Gram-dodatnie, Gram-ujemne oraz drobnoustroje atypowe (tab. 1).
Nowsze leki z omawianej grupy, jak doksycyklina i minocyklina, mają silniejsze działanie przeciwdrobnoustrojowe niż leki starszej generacji, szczególnie przeciwko drobnoustrojom beztlenowym takim jak Bacteroides fragilis oraz Clostridium spp. Obecnie najskuteczniejszym lekiem z omawianej grupy jest tigecyklina, wykazująca aktywność wobec szczepów tetracyklinoopornych (8). Tetracykliny nie są natomiast skuteczne przeciwko Proteus mirabilis, Providencia spp. i Pseudomonas aeruginosa. Postępujący wzrost lekooporności powoduje obniżenie skuteczności tych leków nawet przeciwko drobnoustrojom wcześniej wrażliwym na te substancje, stąd często tetracykliny muszą być stosowane w terapii skojarzonej lub w znacznie wyższych niż zalecane dawkach (11).
Oporność drobnoustrojów na tetracykliny
Od momentu wprowadzenia tetracyklin do powszechnego użycia upłynęło ponad pół wieku. W tym okresie zauważono stopniowy wzrost oporności drobnoustrojów patogennych, komensalnych czy też środowiskowych na te antybiotyki. W izolatach pobranych przed 1950 rokiem wykazano około 2% lekooporności, natomiast pod koniec XX wieku liczba ta wzrosła co najmniej 10-20-krotnie (3). Powodem tego zjawiska było szerokie stosowanie tych leków nie tylko w medycynie, ale również w hodowli zwierząt (jako stymulatory wzrostu), rolnictwie (jako opryski roślin), pszczelarstwie oraz akwakulturze (3, 12). Tetracykliny są stosunkowo tanimi, ogólnie dostępnymi środkami, stąd ich roczne zużycie na świecie znacznie przekracza 1000 ton (3).
Tak olbrzymia ilość substancji dostających się do środowiska w formie niezmienionej lub w postaci metabolitów jest jedną z głównych przyczyn narastania lekooporności (13). Niemniej jednak sama lekooporność jest zjawiskiem naturalnym, wynikającym z pochodzenia tetracyklin. Część stosowanych tetracyklin ma pochodzenie bakteryjne, dlatego drobnoustroje jako producenci tych substancji posiadają mechanizmy broniące je przed ich własnymi produktami (14). Mechanizmy te są kodowane w genomie bakterii i przenoszone na inne drobnoustroje przez plazmidy czy transpozony (3). Różnice w budowie omawianych antybiotyków są niewielkie, co powoduje, że mechanizm gwarantujący oporność na tetracyklinę naturalną zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia oporności wobec substancji półsyntetycznej (3, 13).
Zjawisko lekooporności występuje w różnym natężeniu zarówno u bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych i wynika z kilku mechanizmów: a) czynnego wypompowywania leku (efflux pump); sugeruje się, że w przypadku bakterii Gram-dodatnich mechanizm ten może być nieskuteczny w odniesieniu do doksycykliny i minocykliny (8), b) ochrony rybosomów przez wyspecjalizowane białka RPP (Ribosomal Protection Proteins), c) enzymatycznej inaktywacji, d) punktowych mutacji w 16S rRNA w kompleksie translacyjnym oraz e) zmniejszania przepuszczalności błony zewnętrznej przy jednoczesnym wzroście wypompowywania leku u bakterii Gram-ujemnych (3, 8, 13). Spośród wszystkich mechanizmów gwarantujących drobnoustrojom oporność na tetracykliny tylko enzymatyczne unieczynnianie jest skuteczne w przypadku tigecykliny (14). Wynika to z faktu posiadania przez cząsteczkę tigecykliny grupy 9-t-butyl-glicylamidowej, która prawdopodobnie jest „przeszkodą przestrzenną” podczas próby usunięcia cząsteczki z komórki lub podczas ochrony rybosomu przez białka RPP. Należy mieć na uwadze fakt, że oporność na tetracykliny ma charakter plazmidowy, dlatego szerzy się stosunkowo szybko.
Mogą zainteresować Cię również
Znajdź swoją kategorię
2626 praktycznych artykułów - 324 ekspertów - 22 kategorii tematycznych
Weterynaria w Terenie
Ostertagioza bydła – nowe aspekty epizootiologiczne
Do pasożytów żołądkowo-jelitowych (GI – gastrointestinal) przeżuwaczy należą nicienie z rodziny Trichostrongylidae (Haemonchus, Trichostrongylus, Ostertagia, Cooperia) oraz Molineidae (Nematodirus). Bydło może ulec zarażeniu jednym z kilku gatunków nicieni (szczególnie podczas przebywania na pastwisku), a wśród nich najbardziej rozpowszechnionym i ważnym z punktu zdrowia na terenie Europy jest Ostertagia ostertagi, która lokalizuje się w trawieńcu, i […]
Ostertagioza bydła – nowe aspekty epizootiologiczne
Do pasożytów żołądkowo-jelitowych (GI – gastrointestinal) przeżuwaczy należą nicienie z rodziny Trichostrongylidae (Haemonchus, Trichostrongylus, Ostertagia, Cooperia) oraz Molineidae (Nematodirus). Bydło może ulec zarażeniu jednym z kilku gatunków nicieni (szczególnie podczas przebywania na pastwisku), a wśród nich najbardziej rozpowszechnionym i ważnym z punktu zdrowia na terenie Europy jest Ostertagia ostertagi, która lokalizuje się w trawieńcu, i […]
Przypadek zapalenia mózgu i mięśnia sercowego u prosiąt ssących
Celem artykułu jest opis ostrego przypadku zapalenia mózgu i mięśnia sercowego (EMC) w fermie loch położonej w północnych Włoszech, należącej do systemu multi-site. W fermie obserwowano wysoką śmiertelność u prosiąt przed odsadzeniem, a u loch nie stwierdzano zaburzeń w rozrodzie. Wirus EMC (EMCV) należy do rodzaju Cardiovirus, rodziny Picornaviridae. Świnie są uważane za najbardziej wrażliwy […]
Choroby koni. Weterynaria praktyczna. Profilaktyka, rutynowe szczepienia
Publikacja stanowi fragment książki Choroby koni. Weterynaria praktyczna Wirus grypy jest wysoce zaraźliwy i szybko się rozprzestrzenia, a sama choroba niesie ze sobą bardzo poważne skutki i na długi czas wyklucza konia z udziału w zawodach czy wyścigach. Z tego względu wprowadzono wymóg obowiązkowych szczepień przeciwko grypie dla wszystkich koni wyścigowych oraz koni sportowych. Opory […]
Wskazówki na wypadek widocznego niepowodzenia terapii antybiotykowej. Kryteria skutecznej terapii oraz kluczowe pytania jako 5 kroków drzewa analitycznego
Czynniki powiązane z użyciem antybiotyku w terapii: Czy wybór antybiotyku opierał się na badaniach klinicznych i dodatkowych (diagnoza, antybiogram)? Sprawdź odpowiedź na pytanie 3. Farmakokinetyka/farmakodynamika wybranego antybiotyku? Koncentracja i czas działania antybiotyku w zakażonej tkance a efektywność w stosunku do czynnika bakteryjnego wywołującego chorobę (spektrum działania antybiotyku, wrażliwość z antybiogramu – odpowiedzi na pytanie 3.). […]
Czarno na białym – mastitis okiem praktyka – rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim
Rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim, pracownikiem Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, specjalistą w dziedzinie profilaktyki i leczenia mastitis u krów, który w swoich badaniach zgłębia tematykę zapalenia gruczołu mlekowego u bydła, zarówno w aspekcie naukowym, jak i praktycznym. Większość zapaleń gruczołu mlekowego ma etiologię bakteryjną. Dlaczego, pomimo rozwoju mikrobiologii, medycyny weterynaryjnej i prowadzonych badań, […]
XVIII FORUM ZOOTECHNICZNO-WETERYNARYJNE: NOWE HORYZONTY W ROZRODZIE ZWIERZĄT
Na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu w dniach 18-19 kwietnia br. odbyło się XVIII Forum Zootechniczno-Weterynaryjne pod hasłem „Rozród zwierząt w dobie selekcji genomowej”. To wydarzenie zgromadziło liczne grono lekarzy weterynarii oraz hodowców, by omówić najnowsze osiągnięcia w dziedzinie hodowli i rozrodu zwierząt. Organizacja Forum była wspólnym przedsięwzięciem Poznańskiego Koła Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, Wielkopolskiego Oddziału Polskiego […]