Kryzys zatrudnienia w weterynarii

Ograniczenie godzin pracy i poprawa efektywności

Konieczne jest również wprowadzenie ograniczeń godzin pracy, aby zapobiec przemęczeniu pracowników. Pracodawcy powinni być świadomi, że zdrowie i dobre samopoczucie pracowników jest równie ważne jak opieka nad pacjentami.

Nie jest tajemnicą, że lekarze weterynarii są bardzo przepracowanym zawodem. Z danych FVE z 2018 roku wynika, że średnia zakontraktowana liczba godzin pracy w Europie wynosi 40,2, zaś faktycznie przepracowana – 46,8. W Polsce te dane wynoszą odpowiednio 41,1 i 46, w Szwajcarii – 43,6 i 48,5 (!), Belgii – 44,7 i 48,2, najmniej pracują lekarze na Węgrzech – 34,8 i 39,9 oraz w Danii – 34,7 i 38,7. Przy obecnym tempie wzrostu populacji zwierząt w Europie i spadku liczby pracujących lekarzy weterynarii godziny te mogą być jeszcze dłuższe.

Ciekawe wyniki badań płyną z niedawnego pilotażu przeprowadzonego w ponad 60 firmach przez organizację non-profit 4-day Workweek Global w Wielkiej Brytanii dotyczącego 4-dniowego tygodnia pracy. Po 6-miesięcznym programie ponad 90% firm zdecydowało się pozostać przy takim systemie pracy. Należy nadmienić, że wśród uczestników badania były również firmy działające zmianowo w branży produkcyjnej oraz usługach. Skrócenie tygodnia pracy do 4 dni przełożyło się pozytywnie na:

• motywację do pracy,
• zmniejszenie absencji,
• wzrost zaangażowania,
• rozwijanie pasji poza pracą,
• zwiększenie czasu na życie rodzinne,
• poprawę samopoczucia pracowników
• i co najważniejsze… drastyczny spadek ryzyka wypalenia zawodowego.

Warto podkreślić, że 4-dniowy tydzień pracy nie oznacza „upchnięcia” 40-godzinnego, 5-dniowego dnia pracy w ciągu 4 dni, a skrócenie liczby przepracowanych godzin. W systemie 4 x 10 godzin powszechnie pracuje się w Wielkiej Brytanii i niestety nie ma on nic wspólnego z work-life balance. Pracodawcy na Wyspach nadal jednak nie upatrują się w nim źródła problemu i przemęczenia pracowników, którzy na potęgę odchodzą z branży weterynaryjnej.

Aby zminimalizować przeciążenie pracowników, konieczne jest poprawienie efektywności ich pracy oraz procesów pracy w branży weterynaryjnej – m.in. nauki kompetencji cyfrowych, odejścia od zadań wykonywanych na papierze i pełnej digitalizacji zadań w praktyce weterynaryjnej, stosowanie efektywnych sposobów delegowania i zarządzania zadaniami w ZLZ-ie (np. Asana, Trello), wdrożenie systemów efektywnego bookowania wizyt online, a także ogólnej poprawy zarządzania czasem podczas wizyt i dyżurów.

Poza wymienionym w artykule brakiem wsparcia i mentoringu do najważniejszych przyczyn wypalenia zawodowego należą:

1. Przeciążenie pracą – wysokie wymagania pracy weterynaryjnej, w tym liczba pacjentów, którymi należy się zająć, potrzeba częstych nadgodzin i brak czasu na odpoczynek, nienormowany czas pracy, praca zmianowa i nieprzewidywalność grafiku oraz dyżury nocne mogą prowadzić do wyczerpania fizycznego i psychicznego. Brak snu i czasu wolnego mają olbrzymi wpływ na pogorszenie samopoczucia i zwiększenie ryzyka wystąpienia zaburzeń depresyjnych.
2. Wysokie wymagania emocjonalne – lekarze weterynarii muszą radzić sobie z trudnymi sytuacjami dotyczącymi chorób i cierpienia zwierząt, a także ze złożonymi relacjami z ich właścicielami i szeregiem etycznych dylematów dotyczących konfliktu na osi dobro zwierzęcia – dobro opiekuna – dobro praktyki weterynaryjnej. Te wymagania emocjonalne u bardzo młodych osób, będących zaraz po studiach, mogą prowadzić do poczucia wyczerpania psychicznego i podjęcia przedwczesnej decyzji o zakończeniu kariery. Utrata motywacji do pracy może też wynikać z ograniczeń finansowych samych opiekunów. Świadomość, że ma się specjalistyczną wiedzę, kompetencje, personel i sprzęt, aby skutecznie pomóc zwierzęciu, ale opiekun nie może sobie na to pozwolić lub po prostu nie chce płacić więcej za opiekę weterynaryjną, jest ważnym powodem, który prowadzi do poczucia jałowości pracy i w konsekwencji do rezygnacji z wykonywania zawodu.
3. Niskie wynagrodzenie – niskie płace w branży weterynaryjnej w porównaniu z innymi dziedzinami medycyny mogą powodować frustrację i poczucie niesprawiedliwości. Kwestia wynagrodzenia zostanie jeszcze szczegółowo omówiona w dalszej części artykułu.

Profilaktyka zdrowia psychicznego potrzebna już na studiach

Co najważniejsze – edukacja w zakresie profilaktyki zdrowia psychicznego, budowania sprężystości psychicznej, prewencji wypalenia zawodowego, rozbudowy kompetencji kluczowych, a także komunikacji klinicznej powinna mieć miejsce przede wszystkim na etapie edukacji akademickiej. Można mieć nadzieję, że pozostałe wydziały medycyny weterynaryjnej pójdą w ślady WMW UP we Wrocławiu, który w tym roku akademickim wdrożył dla polsko- i anglojęzycznych studentów ostatniego roku 10-godzinny fakultet dotyczący kompetencji miękkich, który w ramach e-learningu zrealizowało dla wydziału Vetnolimits.

Wnioski

Kryzys zatrudnienia w branży weterynaryjnej jest poważnym problemem, który wpływa na naszych pacjentów, ich właścicieli i wszystkich pracowników praktyk weterynaryjnych. Obecne wyzwania, takie jak brak równowagi między życiem prywatnym a zawodowym, niskie wynagrodzenia i brak wsparcia w zakresie opieki psychologicznej, skłaniają lekarzy weterynarii do rozważenia zmiany zawodu lub emigracji za granicę. Wprowadzenie gruntownych zmian w systemie pracy w polskich praktykach weterynaryjnych, standaryzacja usług weterynaryjnych, powszechny dostęp do ubezpieczeń dla zwierząt oraz zwiększenie inwestycji w edukację i szkolenia mogą pomóc w zatrzymaniu personelu weterynaryjnego, ale niestety, ze względu na długi czas implementacji takich zmian, ich wpływ może być zbyt późny.