Pięć najczęstszych złośliwych nowotworów psów w praktyce weterynaryjnej
Kostniakomięsaki − Osteosarcoma (OSA)
Etiologia
Kostniakomięsak to najczęstszy nowotwór pierwotny kości u psów. Zwykle dotyka zwierzęta ras dużych oraz olbrzymich (ważących ponad 20 kg) w średnim wieku (mediana: 2-7 lat). Do ras predysponowanych zaliczamy: wilczarze irlandzkie, dobermany, dogi niemieckie, bernardyny, mastiffy, setery irlandzkie, rottweilery oraz retrievery. Około 75% przypadków obejmuje kościec kończyn, przy czym ryzyko wystąpienia tego nowotworu w kończynach piersiowych jest dwukrotnie wyższe niż w kończynach miednicznych (22).
W ostatnich dekadach postulowano, że implanty ortopedyczne mogą być czynnikiem predysponującym do powstawania nowotworów kości (18). Uważano, że mechanizm rozwoju nowotworu związany jest z lokalną przemianą tkanki kostnej bądź też z przewlekłym stanem zapalnym (19). Badania prowadzone przez ostatnie 30 lat i obejmujące prawie 20 000 zwierząt nie potwierdziły jednak bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy rozwojem kostniakomięsaka w miejscu złamania a obecnością implantów (20, 21).
Objawy
Zwierzęta prezentują zwykle kulawiznę (ostrą lub stale postępującą) oraz zgrubienia tkanek miękkich w obrębie zmienionych nowotworowo regionów. Ze względu na postępującą osteolizę w okolicy nowotworu zwierzęta odczuwają dyskomfort podczas głaskania czy dotykania. W zaawansowanej chorobie, z powodu reakcji bólowych, psy nie mogą obciążać chorej kończyny. W przypadku kostniakomięsaków znajdujących się w obrębie czaszki możemy zaobserwować dysfagię, wytrzeszcz oczu i niemożność zamknięcia żuchwy. Zmiany znajdujące się na żebrach zwykle prezentują się jako kuliste, bolesne zgrubienia, które w skrajnych przypadkach mogą powodować trudności z oddychaniem.
Diagnostyka
Oprócz ogólnego badania klinicznego, w przypadku podejrzenia kostniakomięsaka, należy wykonać pełne badanie ortopedyczne, w którym uwagę zwracają asymetria kończyn, atrofia mięśni lub reakcje bólowe. W praktyce weterynaryjnej często wykonuje się zdjęcia rentgenowskie zmienionej okolicy w 3 projekcjach oraz 3 projekcje klatki piersiowej lub badanie tomografii komputerowej, gdyż często w momencie diagnozy występują już przerzuty. Pozostałe badania opierają się na analizie krwi (morfologia i badanie biochemiczne krwi) i wykonaniu dodatkowych metod obrazowych (USG jamy brzusznej/TK jamy brzusznej). Definitywną diagnozę przed zabiegiem chirurgicznym można uzyskać, przeprowadzając biopsję nowotworu z pomocą trepanu lub igły Jamshidi. Warto pamiętać jednak, że nawet poprawnie przeprowadzona biopsja zmiany nowotworowej kości nie gwarantuje skuteczności diagnozy, ponieważ tylko ok. 50-60% preparatów umożliwia postawienie definitywnej identyfikacji kostniakomięsaka. Innym zagrożeniem jest ryzyko złamania w miejscu pobrania tkanki (23, 24).
Leczenie
Leczenie kostniakomięsaka możemy podzielić na dwie kategorie: terapię bólu i terapię przeciwnowotworową.
W terapii bólu oprócz powszechnie stosowanych niesterydowych leków przeciwzapalnych i opioidowych (np. fentanyl w postaci plastrów transdermalnych), warto rozważyć podanie gabapentyny, amantadyny (antagonista receptora NMDA) oraz bisfosfonianów. Bisfosfoniany, hamując osteoklastyczną resorpcję kości, skutecznie ograniczają zmiany osteolityczne w kościach i tym samym reakcje bólowe.
Terapia przeciwnowotworowa stanowi zwykle amputację zajętej kończyny bądź wycięcie zmiany nowotworowej z możliwie największym marginesem zdrowej tkanki. Alternatywnie, w uzasadnionych przypadkach można wykonać tzw. zabieg oszczędzający kończynę (ang. limb salvage), mając w pamięci o wiele wyższy odsetek powikłań związanych z tą metodą aniżeli amputacja. Dodatkowo jest to metoda kosztowna i zwykle wymaga intensywnej opieki pooperacyjnej.
Pomimo że sama chemioterapia w przeważającej liczbie przypadków OSA jest niewystarczająca, aby wyleczyć pacjenta, jest ważnym elementem uzupełniającym zabieg chirurgiczny lub wspomagający paliatywną radioterapię. Najczęściej używanymi chemioterapeutykami są karboplatyna i doksorubicyna używane pojedynczo albo w postaci skojarzonej chemioterapii.
Prognostyka i przeżywalność
Statystycznie pacjenci w wieku 7-10 lat radzą sobie lepiej niż starsi i bardzo młodzi. Duży rozmiar guza i lokalizacja w kości ramiennej wiążą się z gorszym rokowaniem. Natomiast OSA żuchwy niesie ze sobą lepsze rokowanie. Psy z podwyższonym ALP w momencie rozpoznania mają krótszy czas przeżycia. Gorsze rokowanie mają również pacjenci, u których ALP nie wraca do normy do 40 dni po operacji. Mediana przeżycia zwierząt poddanych samej amputacji oscyluje pomiędzy 18 a 19 miesięcy. Prawie 90% zwierząt, u których wykonano tylko amputację kończyny, umiera z powodu przerzutów w ciągu roku. Mediana przeżycia w przypadku amputacji łącznie z naprzemiennym stosowaniem doksorubicyny oraz cisplatyny wynosi ok. 470 dni.
Mogą zainteresować Cię również
Znajdź swoją kategorię
2600 praktycznych artykułów - 324 ekspertów - 22 kategorii tematycznych
Weterynaria w Terenie
Szczepienia jako wspólna strategia kontroli w rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych ludzi i zwierząt
Rozprzestrzenianie się wścieklizny u lisów w Europie w latach 40.-90. XX wieku ewidentnie pokazało, że zmniejszenie zagęszczenia populacji rezerwuaru wśród zwierząt dzikich, które próbowano osiągnąć poprzez odstrzał, gazowanie nor czy sterylizację hormonalną, nawet jeśli działania wyprzedzały falę szerzącej się choroby, nie było tak skuteczne, jak szczepienia ochronne. Dopiero wprowadzenie doustnych szczepień ochronnych u lisów ograniczyło […]
Wczesne wykrywanie mastitis w automatycznych systemach doju
Zmiana klasycznego systemu udojowego na automatyczny Każda zmiana w systemie zarządzania odbija się na wzroście komórek somatycznych w mleku zbiorczym, a w konsekwencji – na obniżeniu wydajności mlecznej. Nie inaczej jest w sytuacji zmiany na automatyczny system doju. Praca Rasmussen i wsp. (2001) prezentuje dane, w których w 69 fermach wyliczono średnią geometryczną LKS mleka […]
Szerzenie się, profilaktyka i terapia ważnych ekonomicznie chorób układu oddechowego świń (pleuropneumonia, mykoplazmowe zapalenie płuc)
Profilaktyka nieswoista Stosowanie bodźcowych preparatów nieswoistych w sposób wyraźny wzmacnia siły obronne organizmu. Ostatnio wykazano zaskakująco dużą przydatność w stymulacji nieswoistej odporności świń znanego, aczkolwiek nie zawsze docenianego, od dawna wytwarzanego w Polsce produktu; jest nim Biotropina (Biowet Drwalew). Dwukrotne podanie tego biopreparatu prosiętom w okresie okołoodsadzeniowym w stopniu istotnym wzmacniało nieswoistą odpowiedź immunologiczną świń, […]
Wprowadzenie do stomatologii koni
Podczas badania klinicznego w pierwszej kolejności obserwujemy całą głowę, zwracając uwagę na jej poszczególne elementy (małżowiny uszne, oczy, kości czaszki, mięśnie, nozdrza), doszukując się w nich braku symetrii. Może być on powodowany deformacją kości czaszki, ich hipertrofią, chorobami neurologicznymi, zanikiem mięśni, obrzękiem tkanek miękkich. Podczas omacywania należy dokładnie sprawdzić okolicę stawu skroniowo-żuchwowego poprzez ucisk (ryc. […]
Szczepienia jako wspólna strategia kontroli w rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych ludzi i zwierząt
Rozprzestrzenianie się wścieklizny u lisów w Europie w latach 40.-90. XX wieku ewidentnie pokazało, że zmniejszenie zagęszczenia populacji rezerwuaru wśród zwierząt dzikich, które próbowano osiągnąć poprzez odstrzał, gazowanie nor czy sterylizację hormonalną, nawet jeśli działania wyprzedzały falę szerzącej się choroby, nie było tak skuteczne, jak szczepienia ochronne. Dopiero wprowadzenie doustnych szczepień ochronnych u lisów ograniczyło […]
Nauka ma pobudzać do ciekawości i poszukiwania
Jakie będą największe wyzwania dla medycyny weterynaryjnej i świata nauki związane z negatywnym wpływem mikroplastiku? Nie wiem, czy pokuszę się o takie przewidywania. Bez pełnej wiedzy na temat skali negatywnych działań MNP w organizmie określenie wyzwań jest trudne. Jestem tu raczej pesymistą, bo nauka wymaga czasu, a z MNP wszyscy staliśmy się „poligonem doświadczalnym” dla […]
XVIII Konferencja Bujatryczna w Puławach
Zakład Chorób Bydła i Owiec Państwowego Instytutu Weterynaryjnego — Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach wraz z Polskim Stowarzyszeniem Bujatrycznym zapraszają wszystkich lekarzy weterynarii oraz hodowców bydła do udziału w XVIII Konferencji Bujatrycznej pt. „Immunoprofilaktyka swoista i nieswoista wybranych chorób bydła – nowe osiągnięcia i kierunki rozwoju„. Wydarzenie rozpocznie się o godz. 9:00 w Sali Konferencyjnej […]