Ciała obce w przełyku psów i kotów – postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne

Badania laboratoryjne krwi

W większości przypadków obecności ciał obcych w przełyku wyniki badań laboratoryjnych krwi (hematologiczne i biochemiczne) zawierają się w zakresie normy fizjologicznej. W badaniu hematologicznym niekiedy można stwierdzić podwyższoną liczbę leukocytów, a w leukogramie – neutrocytozę. Podwyższenie tych parametrów może świadczyć o ciężkim zapaleniu błony śluzowej przełyku wywołanym obecnością ciała obcego lub o rozwinięciu się powikłań takich, jak np.: zachłystowe zapalenie płuc czy zapalenie śródpiersia. W przypadku mocno nasilonego ulewania treści pokarmowej lub całkowitej niedrożności przełyku obserwuje się podwyższoną liczbę hematokrytową, co może wskazywać na odwodnienie zwierzęcia, a w przypadku krwawienia – objawy anemii (obniżona liczba erytrocytów i liczba hematokrytowa, obniżone stężenie hemoglobiny oraz obniżone wskaźniki czerwonokrwinkowe: MCH, MCV, MCHC). Natomiast w badaniu biochemicznym krwi bardzo rzadko stwierdza się jakieś zaburzenia. Jedynie przy znacznego stopnia zwężeniu lub niedrożności przełyku spowodowanych ciałem obcym można stwierdzić hipoproteinemię (obniżenie stężenia białka całkowitego i albumin) oraz obniżenie stężenia elektrolitów. Obniżenie tych parametrów może wskazywać na niedożywienie zwierzęcia związane z niemożnością dostarczenia odpowiedniej ilości składników pokarmowych (1, 6, 9, 10, 11, 14).

Badanie radiologiczne

Cennym narzędziem diagnostycznym wykorzystywanym do rozpoznawania ciał obcych w przełyku jest badanie radiologiczne. Przy czym należy pamiętać, że przy radiologicznym rozpoznawaniu ciał obcych w przełyku należy wykonać zdjęcia RTG jego całej długości, czyli części szyjnej, piersiowej i brzusznej (ryc. 1 i 2). W badaniu radiologicznym bardzo łatwo uwidocznić obecne w przełyku ciała obce cieniujące (np.: kości, haczyki wędkarskie, kamienie). Natomiast w przypadku ciał obcych słabo cieniujących lub niecieniujących w badaniu tym można uwidocznić nagromadzenie się gazu lub płynu doczaszkowo od umiejscowienia ciała obcego. Przy obecności perforacji ściany przełyku również można stwierdzić gaz lub płyn, przy czym w zależności od umiejscowienia urazu są one obecne w okolicy szyi, jamie opłucnej lub śródpiersiu.

Do rozpoznawania ciał obcych słabo cieniujących i niecieniujących można wykorzystać badanie rentgenowskie kontrastowe. Badanie to można wykorzystać również do określenia, czy mamy do czynienia z częściową lub całkowitą niedrożnością przełyku. Badanie radiologiczne kontrastowe jest także pomocne w rozpoznawaniu perforacji przełyku. Jednakże przy podejrzeniu perforacji przełyku należy stosować środki cieniujące zawierające jod, a nie baryt, gdyż papka barytowa przedostająca się poza ścianę przełyku przez otwór perforacyjny działa drażniąco na okoliczne tkanki, stymulując powstawanie ziarniniaków lub zrostów (1, 2, 3, 4, 7, 9, 13).

Ezofagoskopia

Jedną z najlepszych metod rozpoznawania ciał obcych w przełyku, zwłaszcza tych o charakterze słabo cieniującym i niecieniującym, jest badanie endoskopowe tego narządu, czyli ezofagoskopia. Umożliwia ona: uwidocznienie ciała obcego, określenie wielkości, rodzaju i miejsca jego wklinowania oraz ocenę zmian w błonie śluzowej przełyku, które powstały w wyniku drażniącego działania ciała obcego (ryc. 3, 4, 5). Do ezofagoskopii przełyku u psów i kotów można wykorzystać zarówno endoskopy sztywne, jak i endoskopy elastyczne. Ważne jest, aby posiadały one kanał roboczy, gdyż wówczas można przez niego wprowadzać manipulatory, np. kleszcze do usuwania ciał obcych, i podjąć próbę usunięcia zalegającego w przełyku ciała obcego (2, 3, 4, 6, 7, 9, 13).

Rozpoznanie różnicowe

W rozpoznaniu różnicowym ciał obcych w przełyku należy wziąć pod uwagę wszelakiego typu zaburzenia, które mogą powodować ulewanie treści pokarmowej lub utrudnione połykanie. Obejmują one np.: przełyk olbrzymi, przepuklinę rozworu przełykowego, ciężkie zapalenie przełyku, zwężenie przełyku, nowotwory przełyku.