Aspergillus spp. – saprofit czy jednak groźny patogen? 

Aspergiloza kotów

U kotów najczęściej występują aspergiloza górnych dróg oddechowych w postaci przewlekłego zapalenia nosa i zatok oraz aspergiloza nosa i oczodołów, gdy zajęte są zatoki, oczodoły i okoliczne tkanki. Rzadziej dochodzi do aspergilozy przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego lub uogólnionej formy choroby.

Na zakażanie najbardziej narażone są koty z objawami chorobowymi układu oddechowego, u których dochodzi do upośledzenia oczyszczania układu oddechowego i obniżenia miejscowej odporności na skutek zakażeń wirusowych, bakteryjnych czy pasożytniczych. Dodatkowo metabolity kropidlaków, hamując aktywność rzęsek nabłonka, osłabiają odporność miejscową, a produkowane przez Aspergillusa proteazy ułatwiają wnikanie grzyba do wnętrza komórek nabłonka. Do ras predysponowanych do zakażenia zarodnikami Aspergillus spp. należą koty perskie i himalajskie.

Najczęściej grzybicę wywołuje Aspergillus fumigatus complex (A. fumigatus i A. felis), rzadko A. nidulans, A. niger i A. flavus. Bardzo rzadko przyczyną choroby są inne rodzaje grzyba.

Aspergiloza psów

Zakażenia grzybicze jam nosowych u psów są jedną z przyczyn zmian zapalnych w obrębie zatok nosowych u tego gatunku. Oprócz innych grzybów mogących wywołać grzybicę (takich jak Cryptococcus spp., Penicillium spp., Rhinosporidium spp., Alternaria spp., Exophiala spp., Prototheca spp.) Aspergillus spp. wymienia się jako najczęstszą przyczynę zakażeń. Od psów najczęściej izoluje się Aspergillus fumigatus, rzadziej: A. niger, A. flavus i A. nidulans.

W jamie nosowej Aspergillus spp. może występować jako flora oportunistyczna. W przypadku nadmiernego namnożenia się grzyba może dojść do powstania stanu zapalnego. Aspergiloza jam nosowych u psów jest zwykle czynnikiem wtórnym do stanów zapalnych toczących się w jamie nosowej. Rozwija się ona przy spadku miejscowej odporności, zwykle w przypadkach: ciała obcego w jamie nosowej, nowotworów lub urazów albo przy ogólnym obniżeniu odporności organizmu. Do psów predysponowanych należą głównie rasy duże, dolichocefaliczne i mezocefaliczne.

Przebieg aspergilozy jam nosowych zależy od zaawansowania choroby, ale zwykle ma przebieg przewlekły. Do najczęstszych objawów choroby należą: 

• jedno- lub obustronny wypływ z nosa o charakterze śluzowym, śluzowo-ropnym lub krwistym, 
• kichanie, 
• owrzodzenie nozdrzy, 
• zmiany guzkowe błony śluzowej jamy nosowej, 
• bolesność okolicy nosa podczas omacywania, 
• duszność wdechowa, 
• deformacja okolicy trzewioczaszki. 

W przebiegu aspergilozy obserwuje się takie zmiany histopatologiczne, jak: białoszare naloty na powierzchni błony śluzowej nosa, zaczerwienienie, obrzęk, owrzodzenie i zanik małżowin nosowych. Grzybicze zapalenie zatoki czołowej, grzybicze zapalenie opon mózgowych oraz aspergiloza narządowa to najczęstsze powikłania aspergilozy jam nosowych u psów.

Aspergiloza koni

U koni dosyć często dochodzi do grzybiczego zapalenie rogówki, a predysponuje do tego budowa anatomiczna ich oka. Jego usytuowanie oraz duża gałka oczna sprawiają, że okolica ta jest bardzo narażona na urazy mechaniczne. Środowisko zewnętrzne konia może zawierać szczególnie dużo zarodników grzybów pleśniowych, w tym Aspergillus spp. Jeżeli dojdzie do uszkodzenia nabłonka i zaburzenia filmu łzowego, zarodniki grzyba mogą zacząć kolonizację rogówki. Aspergiloza może przebiegać w różnych postaciach oraz umiejscawiać się w różnych warstwach rogówki, tworząc wrzód rogówki, ropień zrębu lub powodując wypadnięcie tęczówki. U koni opisywano również grzybicze zapalenie śluzówki nosa, aspergilozę płucną oraz postać rozsianą grzybicy.