Wirus Zachodniego Nilu: nowe zagrożenie dla zdrowia koni w Europie

Diagnostyka zakażeń u koni

Ze względu na częste zakażenia podkliniczne oraz podobieństwo objawów do innych chorób neurologicznych, do potwierdzenia zakażenia WZN niezbędna jest diagnostyka laboratoryjna (3, 5).

Obecnie dostępne metody diagnostyczne opierają się o izolację wirusa, RT-PCR, serologię oraz badanie histopatologiczne. Diagnostyka serologiczna opiera na wykrywaniu przeciwciał IgM i IgG przeciwko WZN. Zazwyczaj można je wykryć kilka dni po ekspozycji konia na patogen. Stwierdzono jednak, że zwłaszcza IgM są wykrywalne u koni nawet przez okres do dwóch lat po zakażeniu. Ich przydatność diagnostyczna jest więc wątpliwa. Najtańszą i nałatwiejszą metodą w serologii WZN pozostaje test ELISA. Może jednak dawać wyniki fałszywie pozytywne, ze względu na dość częste reakcje krzyżowe z innymi flawiwirusami. Wykorzystuje się go za to z dobrym skutkiem do odróżniania koni zaszczepionych od zakażonych szczepem terenowym wirusa. Ze względu na wysoką specyficzność, złotym standardem w serologii WZN pozostaje test neutralizacji – jest jednak drogi, a uzyskanie wyniku badania trwa zazwyczaj tydzień.

Powszechnie stosowanymi, szybkimi, wysoce czułymi i swoistymi metodami wykrywania zakażeń WZN są techniki oparte o wykrywanie materiału genetycznego wirusa:

• RT-PCR,
• ilościowy RT-PCR (qRT-PCR),
• hybrydyzacja in situ.

Przyżyciowe wykrycie wirusa u koni tymi metodami może być jednak trudne ze względu na zwykle krótki czas trwania i niski poziom wiremii. Z tego powodu negatywne wyniki testów na obecność wirusa nigdy nie powinny być traktowane jako dowód braku zakażenia. Do badania zamiast surowicy można alternatywnie użyć płynu mózgowo-rdzeniowego.

W wielu przypadkach możliwe jest dopiero pośmiertne rozpoznanie zakażenia, w którym kluczowe jest badanie histopatologiczne zmienionych tkanek, zwłaszcza przy użyciu technik immunohistochemicznych.

Szczepionki i inne metody kontroli choroby

Strategie zapobiegania gorączce Zachodniego Nilu  koni na obszarach endemicznego występowania wirusa obejmują odpowiednie programy szczepień zwierząt oraz różne metody kontroli populacji komarów (3, 5).
Obecnie istnieją trzy zatwierdzone do komercyjnego użytku na obszarze Unii Europejskiej szczepionki na WZN dla koni: dwie inaktywowane i jedna szczepionka rekombinowana (22).

Szczepionka inaktywowana Equilis^® West Nile indukuje u koni ochronę wobec wirusa dwa tygodnie po pierwszym szczepieniu, która trwa do 12 miesięcy. W badaniach wykazano że 94% koni posiadało ochronne poziomy przeciwciał w 42. dniu po zaszczepieniu.

Druga szczepionka inaktywowana dostępna w UE, Equip^® WNV, różni się nieco skutecznością. Ochrona pojawia się u koni po trzech tygodniach od pierwszej dawki szczepionki i trwa 12 miesięcy – jednak wyłącznie wobec szczepów 1. linii wirusa. Nie udało się określić skuteczności szczepienia wobec szczepów 2. linii WZN. Badania terenowe wykazały jednak, że szczepionka ta obniża liczbę zakażonych koni szczepami 1. i 2. linii wirusa, oraz zmniejsza stopień nasilenia i czas trwania objawów klinicznych wywołanych zakażeniem szczepami linii 2. wirusa.

Trzeci dostępny na obszarze UE preparat, Proteq West Nile^®, jest szczepionką rekombinowaną, opracowaną przy użyciu wirusa ospy kanarków. Producent deklaruje, że można jej używać u koni od 5. miesiąca życia. Szczepionka zapobiega występowaniu wiremii u koni oraz osłabia objawy kliniczne zakażenia.

W zwalczaniu epidemii gorączki Zachodniego Nilu i innych chorobów powodowanych przez arbowirusy wielokrotnie w przeszłości, zwłaszcza w Ameryce Północnej, w ogniskach chorób koni stosowano w środowisku środki owadobójcze (3, 5). Były pomocne w opanowaniu plag komarów, jednak ze względu na ich negatywny wpływ na środowisko nie zaleca się ich do rutynowego stosowania. W ograniczaniu lokalnych populacji komarów stosuje się też również kontrolowanie zbiorników ze stojącą wodą i usuwanie miejsc rozwoju larw owadów. Nie wiadomo jednak, na ile skuteczne są takie działania i czy pomagają w obniżeniu ryzyka zakażeń WZN u koni.

Za ważny sposób profilaktyki zakażeń WZN u koni uważa się zapewnianie zwierzętom postoju, szczególnie w nocy, w stajni zabezpieczonej przed owadami (3). W pomieszczeniach, które nie zostały profesjonalnie zabezpieczone przed owadami, można stosować środki owadobójcze i odstraszające owady, skuteczność takich działań w ochronie przed zakażeniami arbowirusami nie została jeszcze jednak w pełni oceniona.