Wirus Zachodniego Nilu: nowe zagrożenie dla zdrowia koni w Europie

Rzeczywiście u pięciu gatunków ptaków gniazdujących na wspomnianym obszarze wykazano obecność przeciwciał wobec wirusa Zachodniego Nilu. Dokładniej były to:

• drozd śpiewak (łac. Turdus philomelos),
• bielik pospolity (łac. Sylvia communis),
• sójka zwyczajna (łac. Garrulus glandarius),
• grubodziób (łac. Coccothraustes coccothraustes),
• kos zwyczajny (łac. Turdus merula),

a także młode osobniki:

• drozda śpiewaka (łac. T. philomelos),
• szpaka zwyczajnego (łac. Sturnus vulgaris),
• sikorki zwyczajnej (łac. Parus major).

Również niedawno wyizolowano cztery różne szczepy wirusa Zachodniego Nilu z próbek mózgu pobranych od padłych ptaków drapieżnych z obszaru Słowacji: trzy szczepy znaleziono u osobników jastrzębia gołębiarza (łac. Accipiter gentilis) i jeden szczep u krogulca zwyczajnego (łac. A. nisus). Wszystkie ptaki przed śmiercią manifestowały objawy chorobowe. Tym samym były to pierwsze wykryte przypadki gorączki Zachodniego Nilu u ptaków na Słowacji (12).

W Polsce póki co przeprowadzono zaledwie kilka badań dotyczących monitoringu wirusa Zachodniego Nilu. Przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi wykryto u wróbli domowych (łac. Passer domesticus) oraz mazurków (łac. P. montanus) odłowionych w okolicach Warszawy w latach 1995-1996 (13). W bardziej przekrojowym badaniu z lat 2012-2013, w którym analizie serologicznej poddano dzikie ptaki oraz konie z różnych obszarów Polski (14), przeciwciała skierowane wobec wirusa Zachodniego Nilu znaleziono u pięciu z 14 przebadanych ptaków oraz u 62 411 z przebadanych koni. 21 z koni, u których wykryto przeciwciała wobec wirusa, nigdy nie podróżowało poza granice Polski, co oznacza, że w kontakt z patogenem weszły na jej obszarze.

W badaniu nie podano informacji na temat raportowanych w przeszłości seropozytywnych koni objawów neurologicznych, które mogłyby sugerować kliniczną formę zakażenia wirusem. Jak wyjaśniają autorzy, objawy neurologiczne u koni są często wiązane z zakażeniami końskim herpeswirusem typu 1 (EHV-1). Może być to jeden z powodów, dla którego nie wykryto jeszcze klinicznej postaci zakażenia WZN u koni na obszarze Polski.

Konie – patogeneza i objawy gorączki Zachodniego Nilu

Zakażenia wirusem Zachodniego Nilu u koni, podobnie jak u ludzi, przebiegają zazwyczaj w sposób bezobjawowy. Jednak w ostatnich latach w ogniskach choroby obserwuje się zwiększony odsetek klinicznej postaci zakażenia (5). W zależności od źródła szacuje się, że około 10-30% koni zakażonych WZN rozwija objawy kliniczne (15, 16).

Większość objawów klinicznych gorączki Zachodniego Nilu ma u koni charakter neurologiczny. Objawy odzwierciedlają procesy patologiczne powodowane przez wirusa w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). Zakażenie obejmuje zazwyczaj pień mózgu, tyłomózgowie i śródmózgowie oraz rzadziej korę mózgową (17).

Po zakażeniu u koni może wystąpić przejściowy okres gorączkowy, chociaż w trakcie niektórych epidemii go nie obserwowano, np. podczas epidemii we Włoszech w 1998 roku (18). Najczęstsze objawy są związane z uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Pojawia się wtedy ataksja, niedowład lub porażenie kończyn, które mogą dotyczyć jednej, dwóch (zwykle tylnych) lub wszystkich czterech kończyn. Towarzyszącymi objawami są często drżenie i sztywność mięśni oraz skurcze mięśni skórnych.

Podczas epidemii choroby w USA u niektórych koni obserwowano ponadto objawy wynikające z uszkodzenia rdzenia przedłużonego, mostu, wzgórza, tworu siatkowatego, móżdżku i kory mózgowej (19). Wykazywały one: ataksję, dysmetrię, zaburzenia nastroju i zachowania, od senności po nadpobudliwość, a nawet agresję i przeczulicę. U niektórych zwierząt występowały dodatkowo porażenie nerwu twarzowego, niedowład języka oraz dysfagia wynikająca z ubytków nerwów czaszkowych VII, XII i IX.

U części koni zarażonych wirusem WZN choroba ma zejście śmiertelne lub z powodu zaawansownych objawów kończy się eutanazją. Wśród dotkniętych kliniczną formą zakażenia koni śmiertelność obserwuje się nawet u ponad 50% zwierząt (3).

Leczenie klinicznej postaci choroby opiera się zazwyczaj o środki zmniejszające stan zapalny OUN, zapobieganie samookaleczeniom oraz zapewnianie płynów i odpowiedniego pożywienia. Dokładne wytyczne dotyczące metod leczenia koni z WZN można znaleźć w poświęconych temu publikacjach (20, 21).