Wirus Zachodniego Nilu: nowe zagrożenie dla zdrowia koni w Europie

Odkryty 80 lat temu, ponownie budzi niepokój

Wirus Zachodniego Nilu (WZN) został zidentyfikowany po raz pierwszy w 1937 r. w Ugandzie u kobiety cierpiącej na tajemniczą chorobę przebiegającą z gorączką. Zaklasyfikowano go do tzw. kompleksu antygenowego japońskiego zapalenia mózgu, rodziny Flaviviridae i rodzaju Flavivirus. Jego rezerwuarem są ptaki, wektorem komary, a przypadkowymi ofiarami różne gatunki kręgowców, w tym ludzie oraz konie (1).

Chorobę wywoływaną przez WZN nazywa się gorączką Zachodniego Nilu.

Ze wszystkich wirusów przenoszonych przez stawonogi (arbowirusów) wirus Zachodniego Nilu ma najszersze rozmieszczenie geograficzne. Występuje w wielu miejscach Afryki, Azji, Ameryki Północnej i Południowej oraz w coraz większej liczbie państw europejskich (1, 2). Wirus ten charakteryzuje się dużą zmiennością. Wyodrębniono cztery główne linie genetyczne WZN, a w każdej z nich różne szczepy wirusa. Na obszarze Europy dotychczas spotyka się szczepy należące wyłącznie do linii 1. i 2. wirusa.

Po epidemiach wirusa u ludzi oraz koni w latach sześćdziesiątych w Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Europie, WZN w ostatniej dekadzie ponownie zwrócił uwagę epidemiologów. Doniesienia o przypadkach choroby i zwiększonego odsetka klinicznej postaci zakażenia u ludzi oraz koni są coraz częstsze (2, 3).

Ostatnie przypadki zakażeń w Europie

Do niedawna WZN był egzotycznym patogenem, spotykanym w Europie jedynie na jej południu. Obecnie wirus występuje już endemicznie w państwach bezpośrednio sąsiadujących z Polską.

Jak podaje Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (2), w roku 2020 państwa należące do Unii Europejskiej (UE) oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) zgłosiły 316 lokalnie nabytych przypadków zakażeń wirusem Zachodniego Nilu u ludzi, z czego 38 zakończyło się śmiercią.

Wśród zakażeń u ludzi 143 przypadki odnotowano w Grecji, 77 w Hiszpanii, 66 we Włoszech, 13 w Niemczech, siedem w Holandii, sześć w Rumunii, trzy na Węgrzech oraz jeden w Bułgarii. W Grecji zgłoszono 23 przypadki śmiertelne, osiem w Hiszpanii, pięć we Włoszech, oraz po jednym w Rumunii i w Bułgarii.

Co istotne, w roku 2020 Holandia po raz pierwszy odnotowała przypadek tej choroby na obszarze swojego kraju, co jest dowodem na ciągłą ekspansję WZN w Europie.

W 2020 r. państwa UE i EOG zgłosiły również 183 ogniska choroby wśród koni. Odnotowano ich 133 w Hiszpanii, 23 w Niemczech, 16 we Włoszech, pięć we Francji, dwa w Portugalii, dwa w Austrii oraz pojedyncze w Grecji i na Węgrzech.

Badania prowadzone na Słowacji i w Polsce dowodzą, że wirus jest obecny również na ich obszarze, przynajmniej w populacjach dzikich ptaków.