Objawy kliniczne związane z niedoborem fosforu u krów mlecznych

Manifestacje kliniczne w niedoborach fosforu u krów mlecznych 

Zaleganie poporodowe

Zaleganie poporodowe to kliniczna postać niedoboru fosforu, która występuje najczęściej i przynosi najwięcej strat ekonomicznych. Mimo nazwy, kojarzącej się jednoznacznie z przebywaniem zwierzęcia w pozycji leżącej, początkowe objawy mogą być zupełnie inne. W wielu przypadkach pierwsze zauważone zmiany to różnego stopnia kulawizny u zwierząt w oborach wolnostanowiskowych lub przestępowanie z nogi na nogę w uwiązowych. Hodowcy w wywiadzie podkreślają również, że zwierzęta wolniej i ciężej się podnoszą, szczególnie z trudem obciążają kończyny miedniczne. Później u zwierząt mogą pojawiać się obrzęki i bolesność stawów. Ostatecznie dochodzi do zalegania zwierzęcia i niechęci do podniesienia się.

Po przymuszeniu do podniesienia się (o ile się to uda) u zwierzęcia występują drżenia całego ciała i następnie krowa upada. Często jednak mimo prób nie udaje się doprowadzić do podniesienia się zwierzęcia. Lekarze weterynarii najczęściej wzywani są do leczenia w przypadku wystąpienia kulawizn lub przebywania zwierzęcia już w pozycji leżącej. W przebiegu choroby rozwijają się często odleżyny oraz zapalenie wymienia. Na te dwa problemy lekarz weterynarii musi od początku uczulić właściciela, ponieważ wikłają one schorzenie, doprowadzając do pogłębienia stanu chorobowego. Dodatkowo krowy, u których wystąpią, częściej są brakowane i usuwane z hodowli.

Warto zatem wprowadzić maty przeciwodleżynowe lub przemieścić chore zwierzę na głębszą ściółkę oraz regularnie przewracać krowę z boku na bok. Należy pamiętać, że mimo dużego utrudnienia krowa powinna być regularnie zdajana. W niektórych oborach jest możliwość unoszenia (podwieszania) lżejszych zwierząt na pasach, co zmniejsza możliwość tworzenia odleżyn i ułatwia dojenie. W przypadku niedoboru fosforu wyrównanie jego stężenia trwa znacznie dłużej niż innych makroelementów i tylko w niektórych przypadkach zwierzę wstaje po 2-3 dniach leczenia. Zdarzają się krowy, które zalegają nawet dwa, trzy tygodnie (szczególnie powyżej 600 kg), i lekarz nie powinien się zrażać początkowym brakiem poprawy stanu zdrowia.

Dodatkowo osobom nierozumiejącym problemu zdarza się bagatelizować sytuację, bo krowa na początku choroby ma zachowany apetyt, pragnienie i produkcję mleczną, czyli stan nie wydaje się tak ciężki. Tymczasem w organizmie musi dojść do bardzo dużej demineralizacji, żeby krowa położyła się z powodu niedoboru fosforu, a normalizacja stężenia jest dużo trudniejsza niż w przypadku wapnia, co wydłuża i utrudnia leczenie. W przypadku niedoboru Pn bardzo ważna jest od początku współpraca hodowcy z lekarzem, gdyż wielkie znaczenie w procesie terapeutycznym ma postępowanie hodowcy ze swoim zwierzęciem. Dodatkowo należy podkreślić, że problem niedoboru fosforu u jednej krowy wskazuje na istniejące stany niedoborowe podkliniczne lub o atypowym przebiegu u dużej części stada (5-7, 10-12).