Zastosowanie czynników wzrostu w gojeniu dużych ubytków skórnych i ran przewlekłych u zwierząt towarzyszących

Czynnik stymulujący tworzenie kolonii granulocytów i makrofagów (GM-CSF)

Czynnik ten, wytwarzany głównie przez fibroblasty, makrofagi, komórki śródbłonka i komórki dendrytyczne, odgrywa istotną rolę podczas fazy zapalnej, stymuluje proliferację keratynocytów (38). W badaniach in vitro wykazano jego znaczenie w zwiększaniu migracji i proliferacji komórek śródbłonka, co wskazuje na jego udział w angiogenezie (40).

U pacjentów ze stopą cukrzycową seria podskórnych zastrzyków z GM-CSF powodowała tendencję do szybszego gojenia się owrzodzeń i mniejszą częstość amputacji (39).

Zaburzenia w gojeniu są aktualnym problemem także w praktyce lekarsko-weterynaryjnej. Obecnie badania koncentrują się głównie na obszarze medycyny regeneracyjnej. Badania nad zastosowaniem komórek macierzystych, czynników wzrostu dają obiecujące rezultaty. Czynniki wzrostu zajmują kluczowe miejsce w inicjacji, stymulacji oraz regulacji procesów gojenia. Dowiedziono, iż rany przewlekłe i trudno gojące się wykazują inne proporcje, a przede wszystkim niedobory czynników wzrostu w porównaniu do zdrowej tkanki i ran, w których zachodzą prawidłowe procesy i tempo gojenia się. Czynników upośledzających procesy gojenia się jest wiele, np.: obecność bakterii, brak substancji do syntezy białek macierzy, niedostateczne ukrwienie, niektóre leki (9). Sam przebieg fazy zapalnej w dużym stopniu zależy od stopnia zanieczyszczenia rany. Obecność bakterii znacznie wydłuża czas trwania zapalenia (5). Środowisko rany przewlekłej jest ubogie w czynniki wzrostu, dlatego też dobrą opcją jest zastosowanie preparatów z czynnikami wzrostu lub osocza bogatopłytkowego (PRP).

Istnieje wiele badań klinicznych dowodzących skuteczności miejscowej aplikacji czynników wzrostu. Wysoką efektywność np. w leczeniu ran powstających wskutek neuropatii cukrzycowej wykazują żele zawierające PDGF (30). Obiecujące wyniki otrzymano po zastosowaniu EGF (31). Znane są doskonałe efekty po zastosowaniu osocza bogatopłytkowego, które zawiera między innymi takie czynniki wzrostu, jak PDGF, VEGF (32). W badaniach udowodniono, iż egzogenny NGF (czynnik wzrostu nerwów) przyśpiesza gojenie się ran u myszy z cukrzycą (36) oraz odleżyn u ludzi (23).

Jest to polipeptyd niezbędny do rozwoju i przeżycia niektórych neuronów nerwów autonomicznego układu nerwowego oraz neuronów czuciowych (37). Ponadto odgrywa kluczową rolę w inicjowaniu i utrzymywaniu się stanu zapalnego w różnych narządach, zaangażowany jest także w gojenie skóry (37). Postępowanie z ranami przewlekłymi i trudno gojącymi się wymaga dokładnej analizy i indywidualnego podejścia do pacjenta. Leczenie chirurgiczne z zastosowaniem autologicznych przeszczepów skóry nie zawsze jest możliwe. Oprócz prawidłowego zabezpieczenia rany, przeciwdziałania jej zanieczyszczeniu, stworzenia odpowiedniego środowiska gojenia, antybiotykoterapii, należy rozważyć metody wspomagające proces leczenia. Poniżej przedstawiono przypadki rozległych ran z upośledzonym gojeniem, w których z sukcesem zastosowano żel z aktywnym czynnikiem wzrostu (Regen gel).

Przypadek 1: pies, rozległe ubytki poduszek na kończynach piersiowych, próby leczenia pod hydrożelowymi opatrunkami przez 15 dni, brak widocznych efektów. W terapii zastosowano aplikację żelu bezpośrednio na ranę pod hydrożelowe opatrunki (w celu utrzymania odpowiedniego środowiska gojenia) oraz Atrauman Ag i antybiotykoterapię ogólną; terapia trwała 4 tygodnie. Przy każdej zmianie opatrunku rana była delikatnie oczyszczana, do dezynfekcji używano płynu Octenisept. Wspomagająco zastosowano laser terapeutyczny klasa IV – zabiegi co drugi dzień.

Przypadek 2: kot, rozległa martwica skóry obejmująca lewą stronę ciała.