Wywiad żywieniowy jako istotny element badania klinicznego

Dodatkowo należy zwracać uwagę, czy w żywieniu domowym podawane są odpowiednie ilości dodatków zapewniające minimalne zalecenia przede wszystkim na składniki mineralne, witaminy, aminokwasy czy kwasy tłuszczowe. Psy i koty potrzebują ok. 40 różnych składników pokarmowych w odpowiedniej ilości i prawidłowych proporcjach (6). Dlatego tak ważne jest zweryfikowanie, czym aktualnie karmione są zwierzęta. Szczegółowe informacje na temat podawanych karm czy też surowców w dawce, podawanych dodatków oraz ich ilość podawana codziennie pozwoli określić, czy zwierzę jest odpowiednio odżywione. W sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości czy stosowania niekonwencjonalnych sposobów żywienia warto uświadomić opiekunów o ewentualnych konsekwencjach zdrowotnych dla zwierzęcia. Zazwyczaj sama informacja o tym, że trzeba wprowadzić zmiany w żywieniu, jest niewystarczająca.

Opiekun niejednokrotnie nie wie, jak prawidłowo dobrać karmę, jest zagubiony w ilości dostępnych produktów na rynku zoologicznym, a dodatkowo informacje przekazywane na formach internetowych zamiast rozwiewać dylematy, zazwyczaj podają zupełnie sprzeczne informacje. W związku z tym gabinet weterynaryjny jest bardzo często miejscem, w którym opiekun chciałby uzyskać informacje na temat prawidłowego żywienia swojego zwierzęcia (wyk. 1). Dostarczenie indywidualnego planu żywienia opartego o konkretny sposób żywienia, wybranie karmy czy ustalenie przepisu dawki domowej, wyliczenie stopniowego wprowadzenia nowego produktu oraz ustalenie dawkowania, jak również techniki karmienia (liczba posiłków, ilość pokarmu na posiłek oraz orientacyjne godziny podawania posiłków) jest kompletną informacją ułatwiającą opiekunowi prawidłowe żywienie swojego zwierzęcia.

Zazwyczaj opiekun nie ma problemu z wypełnieniem samodzielnie wstępnego wywiadu żywieniowego i może to zrobić np. w poczekalni przed wizytą. Jest również możliwość przesłania wywiadu na adres mailowy i uzupełnienia go wcześniej, na spokojnie w domu. W praktyce coraz więcej opiekunów przywiązuje wagę do prawidłowego żywienia i z dużym zaangażowaniem wypełnia wywiad.

Ocena czynników ryzyka

Personel weterynaryjny powinien sprawdzić wypełniony przez opiekuna wstępny wywiad i ocenić czynniki ryzyka wpływające na stan odżywienia (formularz 2). Zasadniczo wyróżniamy trzy grupy czynników:

Czynniki zależne od zwierzęcia – zaburzenia spowodowane specyficznym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze:

• wiek (< rok lub > 7 lat),
• stan fizjologiczny (ciąża, laktacja),
• poziom aktywności (niski lub wysoki, prawidłowa aktywność 2 h/dzień).

Czynniki zależne od sposobu żywienia – zaburzenia spowodowane nieodpowiednią karmą:

• bezpieczeństwo karmy związane z ryzykiem mikrobiologicznym, procesem psucia, np. w wyniku nieprawidłowego przechowywania, zanieczyszczenia szkodliwymi substancjami,
• adekwatność karmy podawanej konkretnemu zwierzęciu, np. niezbilansowanie składników pokarmowych, niedobór, nadmiar lub niewłaściwe proporcje składników.

Czynniki zależne od techniki karmienia i środowiska i zaburzenia z tym związane:

• częstość, czas, miejsce i metoda karmienia, np. przekarmienie lub niedobór pokarmu, nadmierne podawanie przekąsek, nieregularne podawanie posiłków,
• wielkość i jakość przestrzeni życiowej zwierzęcia, np. złe warunki utrzymania, konkurencja o pokarm (kilka zwierząt w domu) lub brak odpowiednich bodźców stymulujących ze środowiska.

Bardzo ważnym elementem oceny wykonywanej przez personel jest ocena kondycji (BCS, ang. body condition score) oraz masy mięśniowej (MCS, ang. muscle condotion score). Przy ocenie kondycji z użyciem skali BCS problematyczna może okazać się standaryzacja wyników. Należy przez to rozumieć, że to, co dla jednego specjalisty bądź właściciela zwierzęcia uważane jest za nadmierne otłuszczenie żeber, przez drugiego może być uznawane za prawidłowe. Jednakże, jeśli poprzez zdobyte doświadczenie nauczymy się poprawnie korzystać z tej metody, to stanie się ona rzetelnym wskaźnikiem do określenia zawartości tkanki tłuszczowej (10). Zasady oceny kondycji dokładnie opisano w pozycji (11), dodatkowo bardzo przydatne w każdym gabinecie są skale BCS zalecane przez WSAVA (12, 13). Ocena MCS bardzo przydaje się przy kontrolowaniu zwierząt, u których następuje utrata masy mięśniowej (14, 15) w wyniku kacheksji lub sarkopenii.