Wywiad żywieniowy jako istotny element badania klinicznego

Globalny Komitet ds. Żywienia rozpoczął działalność w 2010 r. Celem tej grupy było opracowanie globalnych wytycznych żywieniowych, które po raz pierwszy opublikowano w 2011 r. w „Journal of Small Animal Practice” (1). Wytyczne żywieniowe mają pomóc zarówno pracownikom gabinetów weterynarii, jak również właścicielom zwierząt domowych w dostarczeniu optymalnych planów żywienia dostosowanych do indywidualnych potrzeb psa lub kota. Według zaleceń WSAVA (ang. The World Small Animal Veterinary Association) ocena żywienia powinna stanowić część badania klinicznego i być przeprowadzana przy każdej wizycie w gabinecie. Pomiar temperatury ciała, tętno, liczba oddechów, ocena bólu oraz wywiad dotyczący żywienia są kluczowe w efektywnym prowadzeniu pacjenta. Opracowany zbiór narzędzi został stworzony, by ułatwić przeprowadzanie oceny żywienia podczas każdej wizyty.

Zasadniczo bardzo istotne są trzy dokumenty:

• przesiewowy wywiad żywieniowy (formularz 1) (2),
• ocena czynników ryzyka (formularz 2) (3),
• formularz rozszerzony (formularz 3) (4) uwzgledniający szczegółowe wyniki badań pacjenta oraz zalecenia dotyczące postepowania żywieniowego.

Wegług Jolle’a Kirpensteijna, DVM, PhD, DACVS, DECVS WSAVA President – „Włączenie oceny żywienia do badania klinicznego ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia najlepszej opieki zwierzętom. Wytyczne WSAVA przeniosą to przesłanie na poziom globalny i pomogą rozwinąć partnerstwo między właścicielem zwierzęcia oraz personelem weterynaryjnym” (5).

Wstępny wywiad żywieniowy

Przesiewowa ocena żywienia to proces iteratywny. Ocenę tę wykonujemy u każdego pacjenta, na każdej wizycie w gabinecie (schemat 1). Każdy czynnik jest oceniany i weryfikowany tak często, jak jest to konieczne.
Wydaje się, że posiadanie odpowiednich narzędzi w postaci przygotowanych formularzy, których uzupełnianie jest intuicyjne, proste, a jednocześnie pozwala zebrać wiele informacji na temat zwierzęcia i jego żywienia, zasadniczo ułatwi pracę i oszczędzi czas. Przesiewowy wywiad żywieniowy powinien być tak opracowany, aby mógł wypełnić go samodzielnie opiekun.

Powinien zawierać najistotniejsze informacje na temat zwierzęcia, jak:

• rasa,
• wiek,
• płeć,
• masa ciała,
• wykonywany zabieg: kastracji, sterylizacji.

Masa ciała (MC) jest informacją niezbędną do wyliczenia zapotrzebowania energetycznego, ponieważ na jej podstawie wylicza się metaboliczną masę ciała wyrażoną jako masa ciała podniesiona do potęgi 0,75 u psów (MMC = MC^0,75), 0,67 u kotów (MMC = MC^0,67) (6). Zabieg kastracji lub sterylizacji związany jest ze zmianą gospodarki hormonalnej, obniżeniem poziomu metabolizmu, co wpływa na mniejsze potrzeby energetyczne (tab. 1). Kolejny ważny element wywiadu stanowią informacje na temat aktywności fizycznej, która jest istotnym czynnikiem wpływającym na potrzeby żywieniowe zwierząt. Należy zapytać o poziom aktywności zwierzęcia, np. czy jest to pies pracujący, sportowy czy raczej mało aktywny, a następie uwzględnić te informacje podczas ustalania zapotrzebowania energetycznego pacjenta w zaleceniach żywieniowych (tab. 1).

Precyzyjne ustalanie zapotrzebowania energetycznego gwarantuje dostarczanie energii na odpowiednim poziomie oraz składników pokarmowych pod warunkiem żywienia zbilansowaną karmą, jak również zachowania odpowiedniej kondycji i masy mięśniowej. To podstawowa zasada prewencyjna w postępowaniu otyłości, choroby, która dotyka ok. 30% populacji psów o kotów (8).

Warto dowiedzieć się również o stanie zdrowia zwierzęcia oraz ewentualnym przyjmowaniu leków czy dodatków. Wiele chorób wpływa na metabolizm zwierząt, zmniejszając go lub zwiększając, co bezpośrednio przekłada się na potrzeby energetyczne organizmu. Dodatkowo wiele chorób wymaga specjalistycznego postępowania żywieniowego, często charakteryzującego się odmiennymi zaleceniami na składniki pokarmowe w odniesieniu do zdrowych zwierząt. Dodatkowo podawane składniki z mieszanek paszowych uzupełniających, np. na stawy, na sierść, zawierają składniki mineralne, witaminy, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, które przy żywieniu karmą pełnoporcjową mogą wpływać na bilans składników pokarmowych. Niektóre objawy u zwierzęcia mogą być skutkiem nadmiaru, a czasami nieodpowiednich proporcji składników pokarmowych.