Zespoły paraneoplastyczne (paranowotworowe) u pacjenta onkologicznego w praktyce weterynaryjnej

Trombocytopenia

Trombocytopenia kojarzy się zazwyczaj z następstwem chemioterapii, natomiast warto pamiętać, że u ponad 1/3 psów z nowotworami jest stwierdzana trombocytopenia przed przystąpieniem do leczenia lekami cytostatycznymi. U kotów liczba ta jest trochę niższa, aczkolwiek około 1/4 kotów ma zdiagnozowaną trombocytopenię przed rozpoczęciem chemioterapii. Trombocytopenia jako zespół paraneoplastyczny najczęściej towarzyszy nowotworom wywodzącym się z naczyń krwionośnych, np. naczyniakomięsak śledziony, jak również nowotwory limfoproliferatywne, np. chłoniak, białaczka (33).

Do najczęstszych nowotworów, w wyniku których dochodzi do trombocytopenii u psów, zalicza się guzy jąder z komórek Sertoliego (wynik nadmiernej produkcji estrogenów) oraz nowotwory limfoproliferacyjne (np. chłoniak, białaczka). U kotów nowotwory limfoproliferacyjne są najczęstszą przyczyną trombocytopenii (34, 35). Do mechanizmów odpowiedzialnych za powstawanie trombocytopenii zalicza się między innymi nadmierną destrukcję płytek krwi, nadmierną sekwestrację, nadmierne zużycie oraz zmniejszoną produkcję. Leczenie tego zespołu paraneoplastycznego polega na leczeniu nowotworu podstawowego. Wielokrotnie zdarza się, że zwierzęta te wymagają również leczenia podtrzymującego w postaci płynoterapii dożylnej, podawania plazmy, heparyny oraz leków immunosupresyjnych, np. prednizolonu, azatiopryny.

Koagulopatie i zespół wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC)

Zespoły te występują stosunkowo często, zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Towarzyszą one najczęściej guzom, w wyniku których dochodzi również do rożnego rodzaju zaburzeń dotyczących płytek krwi: powstania trombocytopenii, trombocytozy, dysfunkcji płytek, ich agregacji, wykrzepiania śródnaczyniowego (36, 37). Szacuje się, że około 40% ludzkich pacjentów onkologicznych jest dotkniętych tym zespołem paranowotworowym, co potwierdza, jak ważnym problemem jest on wśród pacjentów onkologicznych, i który to doprowadza do śmierci u znacznego odsetka tych pacjentów (28).

Częstotliwość DIC u zwierząt wynosi około 10% (38). Diagnoza DIC polega na potwierdzeniu obecności trombocytopenii, wydłużeniu czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji (czasu kaolinowo-kefalinowego) (ang. activated partial thromboplastin time, APTT) podwyższonego poziomu produktów degradacji fibryny (ang. fibrin degradation products, FDP) oraz hiperfibrynogemii. Obniżenie stężenia antytrombiny III w surowicy jest natomiast najbardziej wiarygodnym oraz prognostycznym pomiarem na potwierdzenie obecności DIC (39-42). Różne nowotwory mogą być przyczyną tego zespołu paranowotworowego, natomiast do najczęstszych należy zaliczyć: naczyniakomięsaka śledziony, zapalne raki gruczołu mlekowego, guzy tarczycy, guzy płuc oraz wewnątrzotrzewnowe raki (38, 41, 43, 44).

Skórne zespoły paranowotworowe

Do najczęściej spotykanych w lecznicach małych zwierząt należy zaliczyć łysienie.

Łysienie jako zespół paranowotworowy najczęściej towarzyszy nowotworom trzustki i/lub przewodu trzustkowego u kotów (45-49). Utrata włosów jest symetryczna, obejmuje boczne i wentralne powierzchnie powłok brzucha oraz kończyn. Skóra na głowie jest zazwyczaj oszczędzana. Włosy w miejscach jeszcze niewyłysiałych ulegają depilacji bardzo łatwo, a skóra zazwyczaj jest połyskliwa. Leczeniem z wyboru jest leczenie samego nowotworu.