Zatrucie glikolem etylenowym – realne zagrożenie dla psów i kotów

Jak rozpoznać zatrucie glikolem etylenowym?

Test pozwalający na wykrycie obecności GE (Ethylene Glycol Test Kit, PRN Pharmacal, Pensacola, FL) nie jest aktualnie dostępny w Polsce. Jeżeli w wywiadzie właściciel zwierzęcia mówi, że widział, jak zlizuje ono z ziemi ciecz o nieznanym pochodzeniu nieopodal samochodu, jest to już informacja, która w dużym stopniu sugeruje możliwość spożycia przez pacjenta glikolu etylenowego. W wielu przypadkach udaje się ustalić, że zwierzę przebywało w garażu bądź w okolicy warsztatów samochodowych, czasem jednak po prostu wraca ono po dłuższym okresie nieobecności, wykazując niezborność i „zachowując się, jakby było pijane”. Generalnie w zatruciu GE u małych zwierząt przeważa obraz zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego, którym towarzyszą wymioty i ostre uszkodzenie nerek.

Badanie krwi wykonane przy pomocy analizatora gazometrycznego wykazuje zawsze poważną kwasicę metaboliczną z podwyższeniem luki anionowej już w ciągu pierwszych 3 godzin od spożycia trucizny. Kwasica narasta w ciągu kolejnych kilku godzin (5).

W badaniu morfologicznym krwi można wykazać podwyższenie wartości hematokrytu (co wraz ze zwiększonym stężeniem białka całkowitego wskazuje zwykle na odwodnienie) oraz leukogram stresowy.

Z kolei do typowych zmian w badaniu biochemicznym surowicy zalicza się: hiperglikemię (stwierdzana u 70% pacjentów), hipokalcemię (występuje u 50% pacjentów i wynika ze wzmożonego wiązania wapnia przez kwas szczawiowy), hiperfosfatemię, hiperkaliemię oraz zwiększone stężenia kreatyniny i mocznika. Niestety, podwyższenie poziomu mocznika i kreatyniny w surowicy pacjenta jest zmianą późną; można ją wykryć dopiero ok. 12 godz. od spożycia GE u kotów oraz po upływie ok. 36 godz. u psów (2, 5, 9). Wyjaśnienie powyższych zaburzeń przedstawiono w tab. 2.

Bardzo cennych informacji u zwierzęcia podejrzanego o zatrucie glikolem etylenowym może dostarczyć badanie moczu. Po pierwsze, mocz umieszczony bezpośrednio na powierzchni posadzki (nie w plastikowym pojemniku) i oświetlony lampą Wooda często wykazuje fluorescencję. Po drugie, w 6 godzin od spożycia GE u psów i w 3 godz. u kotów w ich moczu można wykryć obecność kryształów szczawianu wapnia. Jeśli chodzi o mocz, jego pH jest zwykle niskie, zaś w późnej fazie zatrucia, gdy u pacjenta dojdzie do uszkodzenia nerek, dodatkowo w próbce moczu stwierdza się także obecność wałeczków ziarnistych (5, 7).