Zaburzenia okresu poporodowego u suk. Diagnostyka różnicowa i metody leczenia

Tężyczka (rzucawka) poporodowa
(łac. eclampsia puerperalis)

Stosunkowo częstym u suk niektórych ras i bardzo niebezpiecznym schorzeniem poporodowym jest tężyczka (rzucawka) (1, 3, 5, 6). Tężyczka może w wyjątkowych przypadkach wystąpić jeszcze przed porodem, ale najczęściej występuje w czasie pierwszych kilku tygodni po porodzie, w czasie rosnącego zapotrzebowania szczeniąt na mleko.

Tężyczka poporodowa jest najczęściej obserwowana w przypadku dużych miotów u psów małych ras, takich jak: yorshire terrier, chihuahua, jamnik, pudel miniaturowy, chociaż opisywano przypadki występowania tego schorzenia u psów różnej wielkości (3). Schorzenie to wynika z niedoboru zjonizowanej formy wapnia w osoczu.

Patofizjologia tężyczki poporodowej polega na zaburzeniu wiązania wapnia i zwiększeniu przepuszczalności błon mięśniowych dla jonów. W konsekwencji błony mięśniowe wymagają mniej bodźców do depolaryzacji, które zaczynają występować spontanicznie i z dużą częstotliwością, wywołując objawy w postaci skurczów i drgawek.

Pierwszymi oznakami tężyczki są:

• niepokój,
• dyszenie,
• podwyższona temperatura ciała (powyżej 40,5°C),
• wysuszenie błon śluzowych,
• świąd pyska,
• gryzienie łap.

W kolejnym etapie pojawiają się:

• sztywność mięśni,
• drżenia mięśniowe lub konwulsje,
• skomlenie i oszołomienie.

W ostatniej fazie przebiegu tężyczki występuje:

• ślinienie,
• skurcze kloniczne lub drgawki,
• może dojść do zapaści,
• a w wyniku depresji układu oddechowego – hipertermii i obrzęku mózgu oraz śmierci.

Ponadto u chorej suki na każdym etapie może wystąpić zarówno tachykardia, jak i bradykardia, a źrenice mają znacznie spowolnioną reakcję na światło. Obniżenie poziomu wapnia we krwi poniżej 7 mg/dl (norma 8,4-11,5 mg/dl) potwierdza diagnozę, aczkolwiek w przypadku większości pacjentów dane z wywiadu oraz obraz kliniczny są wystarczające do postawienia ostatecznego rozpoznania (7).

W diagnostyce różnicowej tężyczki poporodowej należy wziąć pod uwagę hipoglikemię poporodową oraz padaczkę. W rozpoznaniu poporodowej hipoglikemii pomaga oznaczenie poziomu glukozy we krwi oraz ilości ciał ketonowym w moczu, która podczas hipoglikemii ulega zwiększeniu. Padaczka występuje nawrotowo z atakami trwającymi do kilku minut, a ich pojawienie się nie ma związku z okresem okołoporodowym. Należy także mieć na uwadze występujące niezmiernie rzadko zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, tężec lub zatrucie strychniną (6).