Wapń, fosfor i magnez – funkcja, znaczenie oraz wartość informacyjna

Fosfor nieorganiczny (P)

W medycynie laboratoryjnej pojęcia fosfor i fosforan używane są zamiennie. 85% fosforu znajduje się w układzie kostnym w połączeniu z wapniem. Fosforany pełnią ważną rolę w tworzeniu macierzy kostnej i zębów. Około 14% fosforu występuje wewnątrzkomórkowo, stanowiąc składnik lipidów, białek, kwasów nukleinowych lub występuje jako anion. Pozostałe 1% fosforu występuje w przestrzeni zewnątrzkomórkowej, do której zalicza się również krew. Pomimo takiego rozmieszczenia, w większości stanów patologicznych stężenie fosforanów w surowicy koreluje z ich zawartością w organizmie.

Fosforany wchłaniane są w dużej części w przednim odcinku jelita cienkiego, a ich zwrotne wchłanianie w nerkach jest ważnym wskaźnikiem fosforanów w surowicy. Jeżeli zwiększa się wchłanianie zwrotne fosforanów lub zmniejsza się wskaźnik filtracji kłębuszkowej (GFR), zwrotne wchłanianie przez nerki zmniejsza się. To wchłanianie zwrotne przez nerki regulowane jest przez czynnik wzrostu fibroblastów (FGF) i parathormon.

Fizjologicznie podwyższone wartości fosforanów mają młode zwierzęta, jest to związane ze wzrostem układu kostnego. Jest to szczególnie widoczne u psów dużych ras.

Jak wspominano powyżej, część fosforanów znajduje się wewnątrz komórek. Dlatego też w przypadku hemolizy w próbce krwi otrzymane wyniki są zawyżone. Okresowy niewielki wzrost poziomu fosforanów może być również spowodowany żywieniem wysokobiałkowym.

Hiperfosfatemia

Podwyższony poziom fosforu obniża stężenie 1,25(OH) wit. D oraz zwiększa wydzielanie PTH i FGF. Hormony te wpływają na wydalanie fosforanów przez układ moczowy.

Magnez (Mg)

Magnez występujący w płynie zewnątrzkomórkowym stanowi jedynie 1% całego magnezu w organizmie. W surowicy i osoczu krwi magnez występuje w postaci magnezu zjonizowanego, magnezu związanego z białkami (głównie z albuminą) oraz magnezu związanego z kompleksami w postaci soli. Układ kostny, przewód pokarmowy oraz nerki regulują stężenie magnezu w osoczu. Podobnie jak w przypadku wapnia, poziom magnezu zależny jest od poziomu albumin. Innym czynnikiem wpływającym na poziom wapnia jest pH. I tak w przypadku zasadowicy dochodzi do obniżenia poziomu Mg poprzez jego zwiększone wiązanie z białkami. Obniżenie poziomu Mg może mieć również miejsce przy prawidłowych wartościach pH surowicy.

Magnez pełni wiele różnych zadań. Jest on niezbędny do zachowania: równowagi elektrolitowej, metabolizmu energetycznego (aktywacja ATP), przewodnictwa nerwowego, syntezy białek, tworzenia macierzy kostnej i mineralizacji szkieletu oraz do podziału komórek.

Hipermagnezemia jest bardzo rzadko spotykana, gdy zachowana jest odpowiednia podaż magnezu. Niemniej może ona wystąpić przy ciężkiej przewlekłej chorobie nerek.