Różnicowanie zaburzeń zachowania u kotów

Udzielenie właścicielowi trafnej i skutecznej porady wiąże się przede wszystkim z umiejętnością różnicowania przyczyn zaburzenia, w zależności od tego, czy ma ono podłoże behawioralne, czy somatyczne. Do dokonania prawidłowej diagnozy różnicowej niezbędna jest wiedza na temat etogramu kota, czyli zbioru zachowań charakterystycznych dla tego gatunku, prezentowanych w jego środowisku naturalnym, a także występujących u kotów problemów behawioralnych. Ta wiedza jest istotna, ponieważ zmiana zachowania kota może być wynikiem zarówno choroby somatycznej, jak i problemów behawioralnych. W przypadku podłoża behawioralnego należy klienta skierować do zoopsychologa/behawiorysty, gdzie otrzyma specjalistyczną pomoc. Czasami choroba somatyczna występuje łącznie z zaburzeniami behawioralnymi, dlatego w każdym z wymienionych przypadków kluczową rolę w skuteczności terapii odgrywa współpraca lekarza weterynarii z zoopsychologiem/behawiorystą.

Problemy związane z zachowaniem kotów, z którymi zgłaszają się ich opiekunowie, można podzielić na cztery grupy. Są to:

• zachowania normalne, charakterystyczne dla gatunku, a niepożądane przez opiekuna,
• nadmiernie nasilone zachowania normalne,
• brak lub ograniczenie zachowań normalnych,
• zachowania anormalne, nietypowe, wykraczające poza etogram ga­tunku.

Przykładem zachowania normalnego, charakterystycznego dla gatunku kota, na które mogą się uskarżać jego opiekunowie, jest np. drapanie mebli, co jako forma znaczenia terenu jest naturalnym zachowaniem kota. Innym przykładem zachowania naturalnego, potencjalnie uciążliwego dla opiekuna i niepożądanego, jest przynoszenie do domu upolowanych ofiar.

Do drugiej z wymienionych grup problemów, czyli zbytnio nasilonych zachowań normalnych, mogą zaliczać się nadmierna pielęgnacja i wylizywanie ciała, prowadzące do ubytków sierści, a nawet samookaleczenia. Innym przykładem z tej grupy jest nadmierne łaknienie i kompulsywne objadanie się. Anoreksja z kolei lub brak pielęgnacji okrywy włosowej są z kolei przykładami upośledzenia zachowań normalnych.

Do grupy zachowań anormalnych, wykraczających poza etogram gatunku, należy np. spaczony apetyt, czyli zjadanie rzeczy niejadalnych, np. torebek foliowych, tkanin, tzw. pica.

Prawidłowa klasyfikacja zaburzenia, z którym mamy do czynienia, wg powyższego klucza pozwala określić właściwy sposób postępowania. Terapii poddawane są zachowania nadmierne, upośledzone, a także nietypowe, anormalne. Zachowania naturalne, charakterystyczne dla gatunku, które przeszkadzają opiekunom zwierzęcia, nie powinny być poddawane próbom ich eliminacji, a jedynie ukierunkowywania. W przypadku niemożności zaakceptowania naturalnych zachowań kota przez jego opiekunów doradza się podjęcie działań zmierzających do zmiany domu, a nie eliminację czy ograniczanie tych zachowań poprzez stosowanie leków psychotropowych czy np. zmniejszenie jego przestrzeni życiowej. Uniemożliwianie realizacji naturalnych zachowań jest działaniem wbrew dobrostanowi zwierzęcia. Ważne jest, aby uświadamiać ten aspekt opiekunom kotów.