Co lekarz praktyk powinien wiedzieć o badaniu okulistycznym psów i kotów?

Trzecia powieka

Początkowo bada się ją w spoczynku, następnie przechodzi się do oceny przedniej powierzchni (w tym celu wysuwa się ją poprzez delikatny ucisk palcem gałki ocznej przez powiekę górną). Następnie bada się powierzchnię gałkową, używając do tego pęsety anatomicznej. Ważne jest, aby, chwytając powiekę, ominąć część poziomą chrząstki.

Należy zwrócić uwagę, czy nie występuje grudkowe zapalenie III powieki, czy gruczoł łzowy znajduje się w fizjologicznej pozycji, a także wykluczyć obecność zmian rozrostowych oraz ciał obcych.

Worek spojówkowy

Podczas badania ocenia się, czy na terenie worka spojówkowego nie znajdują się ciała obce, zmiany rozrostowe oraz zwraca się uwagę na to, jakiego koloru są spojówki, czy nie pojawia się obrzęk oraz jak wygląda znajdująca się w worku spojówkowym wydzielina.

Punkty nosowo-łzowe

W każdym oku znajdują się dwa punkty łzowe: dogrzbietowy oraz dobrzuszny. Zlokalizowane są w spojówce powiekowej w pobliżu przyśrodkowego kąta oka. Warto pamiętać, że u niektórych przedstawicieli ras krótkoczaszkowych (ale nie tylko) ich ujścia mogą być zlokalizowane w nosogardzieli. Podczas badania tej okolicy zwraca się uwagę na wielkość otworów, pasaż fluoresceiny (test Jonesa), można wykonać również ich kaniulację.

Nieprawidłowo rosnące rzęsy

• Rzęsy dwurzędowe, które wyrastają z brzegu powiekowego w odwrotnym do fizjologicznego kierunku. Kierują się w stronę powierzchni rogówki. Najczęściej powodują drażnienie i urażanie rogówki, mogące doprowadzić do jej owrzodzenia. W takim przypadku zaleca się ich usunięcie.
• Rzęsy ektopowe lokalizują się w części spojówkowej powieki. Mogą być trudniejsze do zauważenia, zwłaszcza podczas badania niespokojnego pacjenta. Pomocne jest badanie w świetle kobaltowym, po podaniu barwnika okulistycznego, który lepiej je uwidoczni. Również zaleca się ich chirurgiczne usunięcie.

Twardówka

Podczas badania lekarz widzi tylko część twardówki, która jest pokryta spojówką gałkową.

Ważne jest, aby odróżnić naczynia spojówki gałkowej od naczyń twardówki.

Naczynia spojówki gałkowej są jas­noczerwone, cieńsze i dają odgałęzienia, a na wysokości rąbka tworzą łuki lub pętle. Ich nastrzykanie związane jest z zapaleniem powierzchownych struktur gałki ocznej. Z kolei naczynia twardówki są ciemnoczerwone, większe, rzadziej dają rozgałęzienia. Wydaje się, jakby kończyły się nad rąbkiem. Nie przesuwają się względem twardówki. Uwidaczniają się w przypadku ciężkich owrzodzeń i przy uveitis (zapaleniu błony naczyniowej oka), a także w przypadku jaskry.

Rogówka z przedrogówkowym filmem łzowym

Główną cechą rogówki jest jej przezierność. W stanach patologicznych dochodzi do całkowitej lub częściowej utraty tej cechy. Zjawisko to można zaobserwować m.in. w przypadku:

• owrzodzenia rogówki, któremu może towarzyszyć neowaskularyzacja (wnikanie naczyń krwionośnych w rogówkę) oraz obrzęk rogówki. Temat ten został szczegółowo omówiony przez autorów w oddzielnym artykule,
• skórzaka, opisanego wcześniej, jednak w tym wypadku fragment tkanki skórnej znajduje się na rogówce (w okolicach rąbka),
• zapalenia barwnikowego, najczęściej wtórnie do entropium wewnętrznego kąta powiek u ras krótkoczaszkowych,
• przewlekłego, powierzchownego zapalenia rogówki (łuszczki), najczęściej spotykanej u owczarków niemieckich oraz ich mieszańców,
• dystrofii nabłonka lub zrębu rogówki, w której obserwuje się białawe zmętnienia,
• martwaka rogówki, schorzenia występującego u kotów,
• eozynofilowego zapalenia rogówki u kotów,
• blizny po uszkodzeniach rogówki,
• zmian na rogówce wtórnych do suchego zapalenia spojówki i rogówki,
• symblepharonu u kotów, czyli zrostu spojówki z rogówką. W przebiegu zapalenia wywołanego herpeswirusem dochodzi do odsłonięcia istoty właściwiej spojówki oraz zrębu rogówki, na skutek czego powstają trwałe zrosty między tymi dwoma tkankami,
• ciała obcego – przylegającego napięciem powierzchniowym do rogówki lub wbitego w nią bezpośrednio.