Najczęstsze powikłania po sterylizacji

Zespół pozostawionego jajnika (ORS)

Jednym z rzadziej występujących powikłań po owariohisterektomii jest zespół pozostawionego jajnika, część autorów sugeruje, że zdarza się to częściej u kotek (15), inni natomiast odnotowują ORS (ang. ovarian remnant syndrome, ORS) częściej u suk (11). Zespół pozostawionego jajnika występuje, kiedy podczas zabiegu nie zostanie usunięta w całości tkanka jajnikowa, która pozostaje aktywna hormonalnie. Najczęściej obserwowane są objawy podobne do cieczki u suk, które przeszły zabieg, a w niektórych przypadkach może rozwinąć się ciąża urojona.

Objawy rujowe u samic, u których występuje ORS, mogą się przedłużać poza fizjologiczną długość rui, gdy na pozostawionej tkance jajnikowej rozwiną się torbiele jajnikowe. Objawy kliniczne zespołu pozostawionego jajnika manifestują się najwcześniej po miesiącu od przeprowadzenia zabiegu (11, 15, 19). W toku postępowania diagnostycznego należy wziąć pod uwagę, że badanie ultrasonograficzne może nie przynieść oczekiwanego efektu ze względu na mały rozmiar pozostawionej tkanki. Warto wtedy wykonać oznaczenia hormonów takich jak estrogeny oraz progesteron, a także zrobić cytologię pochwy (11).

W przypadku, gdy diagnozowana suka jest obecnie w anoestrus, pomocne może być wykonanie testów stymulacji jajników. Do najczęściej wykonywanych testów pomocnych w toku diagnostyki ORS należą: test stymulacji GnRH, test stymulacji hCG oraz badanie poziomu AMH. Test z użyciem GnRH opiera się na oddziaływaniu tego hormonu na oś przysadka – jajnik. Polega on na oznaczeniu poziomu estrogenów w surowicy krwi, podaży dożylnej GnRH oraz na ponownym oznaczeniu poziomu hormonów jajnikowych 10, 60 i 120 minut po iniekcji (11). Procedura przeprowadzenia testu stymulacji hCG jest zależna od występowania objawów rujowych. U osobników, u których występują opisywane objawy, należy przeprowadzić dwukrotne badanie poziomu progesteronu – pierwsze przed podaniem hCG, drugie po 5-7 dniach od infekcji. Natomiast w przypadku, gdy nie występują objawy rujowe, konieczne jest oznaczenie poziomu estradiolu w surowicy krwi – pierwsze przed podaniem hCG, a drugie 90-120 min od iniekcji.

Z kolei badania dotyczące stężenia hormonu anty-Mullerowskiego wykazały, że jest on niższy u suk poddanych sterylizacji (poniżej 0,02 ng/ml), dlatego oznaczenie stężenia AMH umożliwia diagnostykę zespołu pozostawionego jajnika (11, 18). Leczeniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu pozostawionej tkanki jajnikowej (15, 19).

Niedoczynność tarczycy

W literaturze jest opisywany istotny wpływ estrogenów na przepływ krwi w naczyniach krwionośnych tarczycy podczas cyklu menstruacyjnego u kobiet (7), W czasie fazy pęcherzykowej dochodzi do wzrostu przepływu krwi przez naczynia krwionośne tarczycy (7). W związku z tym uzasadnione wydaje się przypuszczenie, że podobne procesy zachodzą u suk. Niektórzy autorzy sugerują więc, że deficyt estrogenów po zabiegu owariohisterektomii może mieć wpływ na zmniejszenie ukrwienia tarczycy, a przez to na jej funkcjonowanie (17).

Podsumowanie

Podczas rozmowy z właścicielem planującym gonadektomię u suki należy uprzedzić go o ewentualnych powikłaniach, które mogą wystąpić po zabiegu, ale także zapewnić o korzyściach, które ze sobą niesie usunięcie gonad. Warto również mieć na uwadze, że owariohisterektomia oprócz szeregu możliwych powikłań, niesie za sobą wiele pozytywnych aspektów. Zabieg OVH niejednokrotnie jest zabiegiem ratującym życie, a gonadektomia przeprowadzona do 3. cyklu jajnikowego może zmniejszać ryzyko wystąpienia guzów listwy mlecznej (25). Dodatkowo w przypadku zwierząt, wobec których właściciele nie mają planów hodowlanych, oraz zwierząt bezpańskich, antykoncepcja chirurgiczna jest najbardziej skuteczna, dzięki czemu populacja bezdomnych i nierasowych zwierząt może być lepiej kontrolowana i ograniczana.