Błędy przedanalityczne w badaniach krwi – czego nie może poprawić laboratorium

Hemoliza, lipemia i ikteria

Hemoliza, lipemia oraz ikteria (bilirubinemia) są najczęściej występującymi czynnikami interferującymi w wynik badania krwi. W wielu przypadkach sytuacji tej można uniknąć, ponieważ wynika ona ze złego przygotowania pacjenta, z błędów w pobieraniu materiału lub ze złego postępowania z próbką. Jeśli interferencja mimo przestrzegania procedur się pojawi, należy ją odnotować i wziąć pod uwagę przy interpretacji wyników.

Hemoliza definiowana jest jako uwolnienie wewnątrzkomórkowych składników krwi do przestrzeni zewnątrzkomórkowej i jest najczęstszym skutkiem błędów fazy przedanalitycznej. Może wystąpić in vivo (spowodowana m.in. reakcją poprzetoczeniową, pasożytami wewnątrzerytrocytarnymi oraz chorobami o podłożu autoimmunologicznym) lub in vitro (błędy fazy przedanalitycznej). Hemoliza może być widoczna „gołym okiem” jako mniej lub bardziej czerwone zabarwienie surowicy/osocza po odwirowaniu próbki. Jednak brak zaczerwienienia surowicy/osocza nie oznacza braku hemolizy, gdyż ta jest widoczna dopiero od stężenia hemoglobiny równej lub wyższej 300 mg/l (3).

Hemoliza może powstać na każdym etapie fazy przedanalitycznej. Do najczęstszych przyczyn hemolizy należą: niewłaściwy wybór miejsca pobrania, użycie igły o małej średnicy, użycie dużej ilości środka odkażającego, zbyt długie zaciskanie stazy, pobieranie krwi z wenflonu, gwałtowne odciąganie tłoka strzykawki, przelewanie krwi ze strzykawki do probówek, energiczne mieszanie, zbyt długi czas od pobrania krwi do wirowania/analizy, złe warunki transportu i przechowywania. Interferencja hemolizy w wynik badania może polegać na uwolnieniu substancji wewnątrzkomórkowych do osocza, zakłóceniu procedur analitycznych, rozcieńczeniu, interferencji optycznej oraz proteolizie (9).

Tab. 2. Wpływ hemolizy na zmianę wybranych parametrów krwi oraz przyczyny tej zmiany [9]

Ikterią nazywamy zażółcenie surowicy spowodowane dużym stężeniem bilirubiny.

Przyczyną może być rozpad erytrocytó...