Szczepienie świń – w jakim celu i kiedy?

Zakaźne zanikowe zapalenie nosa (progresywne i nieprogresywne)

Podstawą profilaktyki jest w głównej mierze zakup i wprowadzanie świń ze stad wolnych od choroby. W przypadku gdy choroba zostanie jednak zawleczona do gospodarstwa, należy wdrożyć program profilaktyki swoistej przy zastosowaniu szczepionek skojarzonych. Szczepienie loch i loszek pozwala na ochronę potomstwa, przyczyniając się do zmniejszenia objawów klinicznych i zmian towarzyszących zakażeniu Bordetella bronchiseptica i Pasteurella multocida. Niektóre preparaty muszą być również zastosowane u prosiąt. W okresie tuczu stosowanie szczepień pozwala na ograniczenie ryzyka strat w przyrostach masy ciała.

Mykoplazmowe zapalenie płuc

Chorobę wywołuje bakteria Mycoplasma hyopneumoniae, produkująca i uwalniająca szereg substancji toksycznych, jak proteazy, nukleazy czy hemolizyny. Immunizację można rozpocząć od pierwszych dni życia prosiąt, gdyż podejrzewa się, że odporność matczyna w zapobieganiu tej chorobie ma marginalne znaczenie. Podobnie jak w przypadku immunizacji przeciwko pleuropneumonii, szczepienia przeciwko mykoplazmozom można stosować także u zwierząt w okresie tuczu. Należy pamiętać, że biopreparaty te nie zapobiegają zakażeniom, jednak ograniczają straty związane z ich wystąpieniem, tj. skrócenie tuczu poprzez lepsze wykorzystanie paszy i ograniczenie spadku przyrostów dziennych u zwierząt zakażonych.

Grypa świń

Za wystąpienie grypy są odpowiedzialne cztery główne podtypy wirusa z rodzaju Influenzavirus: H1N1, H3N2, H1N2 oraz pdmH1N1. Te podtypy najczęściej znajdują się w szczepionkach. Jednakże skuteczność szczepienia jest w dużym stopniu uzależniona od podobieństwa między szczepem terenowym a szczepionkowym. Preparaty te można stosować u ciężarnych samic, uzyskując tym samym kilkutygodniową ochronę kliniczną prosiąt. Zwykle przeciwciała matczyne utrzymują się do ok. 5-8 tyg. po porodzie, a w przypadku wielokrotnego kontaktu lochy z antygenami nawet do 12 tygodni. W związku z tym szczepienia przeciwko grypie zaczyna się dopiero od 14. tygodnia życia. Immunizacja ma na celu zmniejszenie objawów klinicznych oraz wirusowego obciążenia płuc po infekcji. Natomiast nie zapobiega siewstwu.

Wybrane szczepionki stosowane u świń w celu zapobiegania chorobom zakaźnym układu oddechowego zostały przedstawione w tab. 3.

Inne choroby zakaźne

Zespół rozrodczo-oddechowy świń

Programy kontroli tej choroby są oparte na dokładnym wywiadzie i ocenie epizootycznej oraz analizie dróg szerzenia wirusa w gospodarstwie. Szczepienia są rekomendowane wszędzie tam, gdzie zdiagnozowano obecności europejskiego wirusa PRRS-1, szczególnie w stadach hodowlanych. W przypadku PRRS szczepienie jest postępowaniem z wyboru i ma na celu wytworzyć oraz wyrównać odporność u zwierząt. W konsekwencji można ograniczyć siewstwo, ograniczyć liczbę osobników wrażliwych na zakażenie i utrzymanie się wirusa w stadzie. Profilaktyka swoista zmniejsza czas trwania wiremii, odsetek zwierząt z wiremią oraz miano wirusa we krwi, a ponadto zabezpiecza przed wystąpieniem klinicznej postaci choroby i negatywnymi skutkami ekonomicznymi. Jednakże nie zapobiega zakażeniu.

Decyzja o częstotliwości szczepienia powinna być podjęta po dokładnej analizie czynników ryzyka w danej chlewni. Każde nowo wprowadzane do stada zwierzę powinno być poddane szczepieniu. W dostępnych na rynku preparatach obecny jest żywy atenuowany wirus, dlatego przed podjęciem decyzji o szczepieniu należy dokładnie prześledzić historię stada. Jeśli stado jest wolne od wirusa, wprowadzanie szczepionek żywych może być ryzykowne pod względem bioasekuracji, gdyż wirus szczepionkowy z łatwością przenosi się ze świń szczepionych na nieszczepione. Dlatego nie zaleca się tego typu szczepień w stadach ujemnych. Nie należy stosować tego typu szczepień u knurów, gdyż wirus może przejść do nasienia.

Również nie stosuje się ich u wysoko ciężarnych loch (powyżej 90. dnia), gdyż mogą zaburzyć rozwój płodów po przekroczeniu przez wirus bariery łożyskowej.