Śmiertelność okołoporodowa cieląt – niedoceniany problem

IV. Złamania żeber

Złamania żeber są najczęściej obserwowanym urazem mechanicznym podczas badania sekcyjnego. Żebra stanowią rusztowanie klatki piersiowej, a do ich uszkodzenia dochodzi w wyniku znacznego ucisku przez drogi rodne podczas porodu. Drugim źródłem urazów żeber jest zbyt agresywnie prowadzona akcja resuscytacyjna, co ma miejsce po wyciągnięciu cielęcia, które wykazuje problemy z podjęciem prawidłowej akcji oddechowej. Niekiedy przyczyną złamania żeber jest nastąpienie matki bądź innej sztuki na cielę. Pojedyncze złamania żeber osłabiają głębokość oddechu, jednak nie należy ich traktować jako urazy letalne. Niemniej złamania kilku żeber utrudniające rozpoczęcie i utrzymanie akcji oddechowej mogą już być śmiertelne. Miejsce przełomu najczęściej zlokalizowane jest w dolnej części żeber, w ich przejściu z części chrzęstnej w kostną, a okolice urazu otacza krwiak. Niekiedy można zaobserwować przerwanie opłucnej ściennej i wystawanie fragmentu uszkodzonej kości do światła jamy opłucnowej.

V. Rozległe urazy w okolicach kluczowych narządów

Przy braku prawidłowej asekuracji cielęcia podczas porodu u krów rodzących w pozycji stojącej dochodzi często do upadku cielęcia na podłoże. W zależności od miejsca odbierania porodu, rodzaj podłoża może się różnić. Upadek cielęcia na twarde podłoże oprócz stłuczeń w okolicy wystających elementów kostnych takich jak: guzy biodrowe, kulszowe, guzy łokciowe, czaszka (co można zaobserwować podczas badana sekcyjnego w postaci krwiaków i wylewów krwawych w okolicy urazu), może również doprowadzić do uszkodzenia głębszych struktur w okolicy niezbędnych do przeżycia narządów. Może dojść do pęknięcia narządów miąższowych i powolnego wykrwawiania się osobnika. Niefortunny upadek cielęcia na podłoże może również doprowadzić do uszkodzenia kręgosłupa w odcinku szyjnym z krwotokiem do kanału kręgowego, krwotoku w obrębie puszki mózgowej czy stłuczenia mózgu.

Wśród urazów mechanicznych powstałych w trakcie porodu można wymienić także te, które nie zagrażają bezpośrednio życiu cielęcia, jednak mogą pogorszyć jego żywotność, wydłużyć okres, w którym podejmuje próby wstawania czy ssania. Część z tych urazów z powodu niekorzystnego rokowania zmusza do wykonania eutanazji cierpiącego zwierzęcia. Inne urazy, które można zaobserwować w trakcie badania klinicznego lub sekcyjnego takich cieląt, to: złamania kończyn (przeważnie kości śródręcza), złamania żuchwy, rozległe wylewy krwawe w podskórzu, zwichnięcia stawów, uszkodzenia w obrębie ścięgien na pociąganych kończynach, zerwanie więzadeł krzyżowych w stawie kolanowym, pęknięcia torebek narządów miąższowych, krwiaki podtorebkowe. Należy także pamiętać, że urazy mechaniczne oprócz uszkodzeń narządów wywołują ból u poszkodowanego cielęcia, niewątpliwie pogarszając jego dobrostan, oraz utrudniają jego adaptację do życia w środowisku pozamacicznym (6).

Infekcje śródmaciczne i wady wrodzone

Śmiertelność okołoporodowa cieląt spowodowana przez czynniki infekcyjne jest problemem często nieoszacowywanym w chowie bydła. Stosukowo dobrze poznane są przyczyny poronień na tle infekcyjnym, a zastosowane protokoły diagnostyczne dają większe szanse na wykrycie przyczyny poronienia. Jednak w przypadku cieląt martwo urodzonych diagnostyka czynników infekcyjnych jest często pomijana, a przypadki śmierci cieląt są kwalifikowane jako efekt komplikacji podczas porodu. Czynniki infekcyjne mogą w różny sposób oddziaływać na płód znajdujący się w jamie macicy. W zależności od rodzaju czynnika zakaźnego może dochodzić do śmierci płodu przed porodem, osłabienia żywotności płodu i jego śmierci w trakcie porodu lub tuż po nim, zwalczenia infekcji przez organizm czy rozwoju nosicielstwa (25).