Odpowiedzialność pracowników zakładów leczniczych dla zwierząt. Cz. I – Odpowiedzialność porządkowa

Wybrane obowiązki pracownicze

Jak wspominano wcześniej, zakres obowiązków pracowniczych, których niewykonanie lub nienależyte wykonanie powoduje ujemne konsekwencje dla pracownika, określają przepisy prawa pracy. Omówienie wszystkich obowiązków pracowniczych wykracza poza ramy niniejszego artykułu. Biorąc pod uwagę tematykę poruszanych zagadnień, istotne wydaje się przybliżenie obowiązków pracowniczych, których naruszenie będzie skutkowało odpowiedzialnością porządkową. Obowiązki te zostały opisane poniżej.

Obowiązek starannego i sumiennego wykonywania pracy oraz stosowanie się do poleceń przełożonych (art. 100 § 1 Kodeksu pracy). Poprzez pojęcie starannego wykonywania pracy rozumiemy jej wykonywanie zgodnie z aktualną wiedzą specjalistyczną (fachową), instrukcjami i wskazówkami przełożonych, a także zachowanie w procesie pracy należytej dokładności, ostrożności i przezorności. Kwestia wykonywania obowiązków pracowniczych zgodnie z zasadami aktualnej wiedzy lekarsko-weterynaryjnej (lege artis) znajduje zastosowanie do pracowników medycznych zakładów leczniczych dla zwierząt. Należy zaznaczyć, że to pracodawcy przysługuje uprawnienie do kształtowania i wyznaczania standardów pracowniczej staranności i sumienności (oczywiście zgodnie i na podstawie obowiązujących przepisów prawa).

Pożądane (ze względów dowodowych) jest, aby powyższe zostało określone i opisane w regulaminie wewnętrznym zakładu leczniczego dla zwierząt. Pojęcie dołożenia należytej staranności związane jest i określa jakościową stronę świadczenia pracy, przekładającą się na jakość usług weterynaryjnych świadczonych przez zakład leczniczy dla zwierząt. Należyta staranność to – zgodnie z art. 355 § 1 Kodeksu cywilnego – staranność ogólnie wymagana w stosunkach danego rodzaju. Należyta staranność jest mierzona w zasadzie obiektywną miarą, pewnym wzorcem, w odniesieniu do przeciętnie starannego zachowania się pracownika w danych okolicznościach i sytuacji. Obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych wynika z podstawowej zasady pracy w rozumieniu przepisów prawa pracy, czyli pracy podporządkowanej. Zachowanie pracownika zgodnie z poleceniami pracodawcy lub osób go reprezentujących co do zasady jest obowiązkiem.

Problem może pojawić się w sytuacji poleceń sprzecznych z prawem lub z umową o pracę (zakresem obowiązków), zasadami współżycia społecznego albo naruszającymi interes pracodawcy. W przypadku gdy polecenie przełożonego jest w przekonaniu pracownika zakładu leczniczego dla zwierząt niezgodne z prawem, bądź narusza prawa pracownicze, powinien wstrzymać się z jego wykonaniem i przedstawić swoje zastrzeżenia. Jeżeli jednak pracodawca – pomimo argumentów pracownika – potwierdzi wykonanie polecenia, obowiązkiem pracownika jest je wykonać, chyba że jest sprzeczne z prawem (czyn niedozwolony). Dodatkowo w przypadku lekarza weterynarii może zaistnieć konflikt wynikający z przestrzegania Kodeksu Etyki Lekarza Weterynarii. Lekarza weterynarii obowiązują bowiem normy zawarte w tym Kodeksie, a ich nieprzestrzeganie skutkuje odpowiedzialnością zawodową.

Zgodnie z art. 36 Kodeksu Etyki Lekarza Weterynarii „lekarz weterynarii, będąc przełożonym, nie może wydawać podwładnym poleceń, które są sprzeczne z zasadami określonymi w niniejszym kodeksie i obowiązującymi przepisami prawa oraz aktualną wiedzą medyczną”. Istotne mogą być również zasady moralne danego lekarza weterynarii. Artykuł 22 Kodeksu Etyki Lekarza Weterynarii nadaje lekarzowi prawo swobody wyboru metod rozpoznawczych, leczenia i profilaktyki, jeżeli przepisy nie stanowią inaczej. W związku z powyższym uzasadnione wydaje się takie zorganizowanie pracy w zakładzie leczniczym dla zwierząt, które nie ogranicza niezależności i swobody czynności podejmowanych przez zatrudnionego lekarza weterynarii.

Obowiązek przestrzegania tajemnicy pracodawcy – zawarty w art. 100 § 4 i 5. Większość zatrudnionych pracowników, wykonując swoje codzienne obowiązki, ma dostęp do informacji, które stanowią tajemnicę pracodawcy. Pracodawca ma prawo do ochrony tajemnicy swojego przedsiębiorstwa, a pracownik zobowiązany jest jej przestrzegać. Obowiązek przestrzegania tajemnicy pracodawcy wynika nie tylko z przywołanego artykułu art. 100, ale także z innych przepisów, np. Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Ustawy o ochronie informacji niejawnych, Ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych (tajemnica zawodowa). Rozpatrując kwestię zobowiązania pracowników do przestrzegania tajemnicy pracodawcy, należy podkreślić, że w przepisach prawa pracy obowiązek ten został sformułowany bardzo ogólnie i przepisy Kodeksu pracy nie precyzują, co należy rozumieć pod tym pojęciem.

Szczegółowy opis wszystkich informacji, które w rozumieniu innych przepisów prawa mogą stanowić tajemnicę pracodawcy, znacznie wykracza poza ramy niniejszego artykułu. W związku z powyższym, upraszczając to zagadnienie, przyjmijmy, że pracownik powinien zachować dyskrecję nie tylko w sprawie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorcy (tajemnicę handlową) czy tajemnicę zawodową, ale także innych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, oczywiście tylko i wyłącznie gdy nie stanowią one czynu zabronionego.

Zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji tajemnicę przedsiębiorcy stanowią nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne lub inne informacje mające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu ochrony ich poufności. Obowiązek przestrzegania tajemnic ustawowo chronionych oznacza w szczególności powstrzymywanie się od zapoznawania się z informacjami stanowiącymi tajemnicę, jeśli nie ma się prawa dostępu do niej, oraz niewykorzystywanie i nieujawnianie osobom nieuprawnionym informacji stanowiącej tajemnicę niezależnie od tego, czy uzyskało się je legalnie, czy nielegalnie.

Obowiązek dbania o dobro zakładu pracy (pracodawcy), w szczególności chronić jego mienie (art. 100 § 4). Chronić mienie zakładu pracy oznacza przede wszystkim nie przywłaszczać i nie tolerować przywłaszczania przez innych, nie niszczyć i nie uszkadzać, a także zabezpieczać je – w miarę posiadanych możliwości – przed szkodami grożącymi ze strony osób trzecich i sił przyrody. Znaczy to również używanie zgodnie z przeznaczeniem i instrukcjami sprzętu, narzędzi i urządzeń będących na wyposażeniu zakładu leczniczego zwierząt. Obowiązek dbałości o mienie pracodawcy obciąża w sposób szczególny pracowników, którym powierzono określone mienie (telefon komórkowy, samochód, komputer) z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się. Tacy pracownicy ponoszą w związku z powyższym zaostrzoną odpowiedzialność materialną za szkody w powierzonym mieniu. Jak wspomniano na wstępie, wyliczenie powyższe nie jest wyczerpujące, ponieważ inne przepisy prawa pracy i zatwierdzone w zakładzie leczniczym dla zwierząt regulaminy wewnętrzne mogą nakładać na pracowników dodatkowe obowiązki.

Odpowiedzialność pracownika – podział odpowiedzialności przedstawiono na schemacie 1.