Korporacyjne zakłady lecznicze dla zwierząt

Zakłady lecznicze dla zwierząt

Przez 30 lat funkcjonowania rynek usług weterynaryjnych w Polsce (podobnie jak w całym świecie zachodnim) cały czas się rozwija i zmienia. Sprzyja temu rosnąca liczba zwierząt towarzyszących, która wg danych FEDIAF z 2020 r. (1) wynosi w Polsce 7 850 000 psów i 6 800 000 kotów, oraz idąca za tym rosnąca świadomość i empatia ludzi oraz wzrost zamożności właścicieli gotowych ponieść coraz większe koszty diagnostyki i leczenia swoich podopiecznych. Właściciele zwierząt w Polsce mogą zyskać pomoc w 5155 gabinetach weterynaryjnych, 1926 przychodniach, 162 lecznicach i 64 klinikach. Dodać należy, że w Polsce wszystkich lekarzy weterynarii jest 20 269, z czego 1400 z tytułem specjalisty z zakresu chorób psów i kotów (dane KIL-W, stan na wrzesień 2021 r.). Jak widać, rynek jest mocno rozdrobniony, a większość (70%) stanowią małe gabinety (1-2-osobowe) z niewielką liczbą lub brakiem personelu pomocniczego.

Wiele zakładów funkcjonuje od bardzo długiego czasu, a cały ich potencjał został stworzony przez właścicieli własną, żmudną pracą „od podstaw”, którzy mają mocno sentymentalny stosunek do swojej placówki. Coraz częściej założyciele ZLZ ze względu na osiągnięcie lub zbliżanie się do wieku emerytalnego, zmęczenie lub wypalenie zawodowe starają się znaleźć najdogodniejszą formę przekazania „dorobku swojego życia”. Problem jest niewielki, gdy jest spadkobierca chcący przejąć biznes. Jednak przekazania rodzinne firmy następcom mogą skończyć się niepowodzeniem lub następcy nie mają odpowiedniego przygotowania merytorycznego do przejęcia ani ochoty, aby tak ciężko pracować. Sposobem wyjścia może być podpisanie umowy z nowym partnerem weterynaryjnym lub spoza branży, który wykupi udziały w firmie, zapewniając utrzymanie dochodów dotychczasowemu właścicielowi.

Właściciele ZLZ, dla których było to jedyne źródło utrzymania, byli zobligowani do opłacania sobie świadczeń emerytalnych. Najczęściej opłacali oni stawki podstawowe, które po przejściu na emeryturę gwarantują wypłaty bardzo niskich świadczeń. Zmusza to lekarzy weterynarii do kontynuowania pracy zarobkowej lub szukania innych źródeł, jak chociażby wspomniana wcześniej odsprzedaż ZLZ. Pierwszą zatem grupą właścicieli szukających inwestorów będą osoby w wieku okołoemerytalnym, nie mogące przekazać firmy spadkobiercom lub współpracownikom (których najczęściej nie było lub pojawiali się okazjonalnie), dla których ZLZ jest jedynym źródłem utrzymania. Druga grupa właścicieli to osoby szukające sponsora strategicznego, który doinwestuje ZLZ, poprawi efektywność pracy, zajmie się zarządzaniem, innymi słowy zoptymalizuje wykorzystanie potencjału praktyki weterynaryjnej. Sytuacja taka dotyczy najczęściej średnich i dużych firm, zatrudniających od kilku do kilkunastu pracowników.

Zarządzanie taką placówką wymaga poświęcania bardzo dużej ilości czasu i specjalistycznej wiedzy. Niestety bardzo często lekarzom weterynarii brakuje podejścia biznesowego, nakierowanego na prawidłowe zarządzanie firmą. Wyjściem z sytuacji może być zatrudnienie managera, jednak ze względu na specyfikę rynku trudno o osobę o odpowiednich umiejętnościach. W dużych i średnich miastach powstaje coraz więcej ZLZ (np. we Wrocławiu przy oficjalnej liczbie mieszkańców 665 tys. jest ich ponad 160 i ciągle powstają nowe), co kreuje silne działania konkurencyjne. Wiele firm ma problemy z utrzymaniem się na rynku. Naturalnymi procesami ekonomicznymi w takiej sytuacji są: wykupywanie wzajemne firm, fuzje czy tworzenie korporacji. Doskonale widać to na przykładzie koncernów farmaceutycznych lub producentów samochodów.

Konsolidacja branży jest naturalnym procesem w gospodarce wolnorynkowej. Jest ona następstwem m.in. dążenia podmiotów gospodarczych będących na wcześniej wspomnianym, piątym etapie swego rozwoju, do zwiększenia udziału w rynku oraz osiągnięcia efektów skali polegających na obniżeniu kosztów wytworzenia produktów lub usług, co prowadzi rynek do wzrostu konkurencyjności.

Proces integracji mający miejsce w rozdrobnionej branży daje z jednej strony szansę na zwiększenie skali działalności, z drugiej natomiast to możliwość opuszczenia branży przez właścicieli przedsiębiorstw z różnych względów zainteresowanych upłynnieniem swojego biznesu. Wśród najważniejszych synergii, będących rezultatem konsolidacji, należy wskazać osiągnięcie korzyści skali płynących ze zwiększenia zakresu geograficznego świadczenia usług oraz obniżenia jednostkowych kosztów. Oszczędności mogą wynikać z pełniejszego wykorzystania potencjału usługowego, zwiększenia efektywności zarządzania oraz dystrybucji, eliminacji dublujących się komórek organizacyjnych czy też poprawienia pozycji negocjacyjnej wobec dostawców i uzyskania lepszych warunków handlowych. Połączenie pozwala zatem zredukować nieefektywności kosztowe towarzyszące małej skali działalności.

Korporatyzacja

Ze względu na swój potencjał ekonomiczny polski rynek usług weterynaryjnych cieszy się rosnącym zainteresowaniem korporacji, które od kilku lat rozwijają się na rynkach Europy północnej i zachodniej. Od kilku lat słyszy się o próbach „przejęcia rynku” przez koncerny i w następstwie realną likwidacje niezależnych ZLZ, a jako przykład podaje się rynek farmaceutyczny i przejęcie znacznej części aptek w Polsce przez różne korporacje.

Należy zadać pytania – jak wygląda realnie przejęcie rynku przez korporacje, czy jest to realne zagrożenie, a jeśli tak, to w jaki sposób można temu przeciwdziałać. Warto zapytać, czy może z punktu widzenia klienta pojawiają się korzyści? Część osób, stając się klientem „zsieciowanego” ZLZ, może być bardzo zadowolona, gdyż „sieć” zapewnia kompleksowe usługi wewnątrz swoich struktur. Klient nie musi sam poszukiwać rozwiązania, zostaje mu ono wskazane. Jest to niewątpliwie wygodne rozwiązanie dla wielu właścicieli zwierząt. Poza tym tylko nieliczna grupa klientów orientuje się w strukturach właścicielskich praktyk weterynaryjnych, gdyż te informacje nie są dla nich istotne.