Zalecenia dietetyczne w chorobach zapalnych trzustki u psów

U pacjentów geriatrycznych, u których występują częste nawroty OZT lub trzustka jest przewlekle zapalna albo choroba narządu współistnieje z enteropatią, zaleca się wprowadzenie diety ultraniskotłuszczowej z zawartością tłuszczu równą 10-15% EM, czyli poniżej 2 g tłuszczu/100 kcal (15).

W tym przypadku stosuje się wyłącznie diety domowe lub żywienie mieszane, czyli połączenie zbilansowanej diety domowej z karmą lub karmami uzupełniającymi, przeznaczonymi dla psów dorosłych. Te produkty, występujące w postaci np. filetów drobiowych w sosie czy kawałków ryb w sosie własnym albo w wodzie, są z definicji pokarmami ultraniskotłuszczowymi. Niemniej jednak warto dość wyraźnie zaznaczyć, że nie są to komercyjne pokarmy pełnoporcjowe i nie nadają się do wyłącznego długotrwałego stosowania, z czego wielu właścicieli nie zdaje sobie sprawy.

Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCT)

Kontynuując temat tłuszczów, warto wspomnieć o średniołańcuchowych kwasach tłuszczowych (MCT, ang. medium-chain triglycerides). Ich naturalnych źródłem są np. olej kokosowy i olej z ziaren palmowych. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że oba oleje nie stanowią czystej postaci MCT, ponieważ zawierają w swoim składzie również inne długołańcuchowe triglicerydy. W dietoterapii chorób trzustki, stosownie do przypadku, można wykorzystać: naturalne pochodne MCT, 100-proc. syntetyczne MCT lub mieszaniny przygotowane ze wskazanych olei. Syntetyczne oleje MCT są wytwarzane ze średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych uzyskiwanych podczas hydrolizy oleju kokosowego lub oleju z ziaren palmowych, które są następnie oczyszczane i reestryfikowane na szkielecie glicerynowym. Stanowią one mieszaninę składającą się w 30-70% z kwasu oktanowego i w 30-70% z kwasu dekanowego (kwasy tłuszczowe – C8 kaprylowy i C10 kaprynowy) (14). MCT, w odróżnieniu od długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, nie stymulują wydzielania cholecystokininy (CCK), a ich trawienie nie wymaga udziału żółci i enzymów trzustkowych. Są wchłaniane z przewodu pokarmowego na zasadzie biernej dyfuzji bezpośrednio do układu wrotnego wątroby. Dalszy ich transport do mitochondriów, w których zachodzi proces beta-oksydacji, jest niezależny od acylotransferazy karnitynowej, dlatego może zachodzić nawet podczas deficytu karnityny (14).

Najbardziej aktualne badania z udziałem MCT u psów opisali Zhang i wsp., którzy dodawali do domowej diety różne dodatki tłuszczowe (21). Badanie było prowadzone na 12 dorosłych psach. Grupa kontrolna otrzymywała posiłek składający się wyłącznie z dorsza i ryżu, który zawierał 3% tłuszczu EM w swoim składzie. Pozostałe grupy dostawały tę samą dietę, ale z innym dodatkiem tłuszczu, tj. z wysoką zawartością MCT (25% oleju MCT EM, 25% masła EM), z wysoką zawartością długołańcuchowych nasyconych kwasów tłuszczowych LCSFA (ang. long-chain saturated fatty acids) (50% masła EM) oraz z wysoką zawartością długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych LCUFA (ang. long-chain unsaturated fatty acids) (50% oleju rzepakowego EM). Przed posiłkiem oraz 30, 120 i 180 min po posiłku oceniano aktywność enzymów trzustkowych (amylaza, lipaza DGGR) i gastryny oraz stężenie CHOL, TG i cPL w surowicy. Badanie wykazało, że jedynie u psów otrzymujących dietę z MCT stężenie TG w surowicy było istotnie niższe w stosunku do wyników uzyskanych w pozostałych grupach (21). Daje to więc możliwość wykorzystania MCT u psów z chorobami trzustki bez ryzyka wzrostu TG. Niemniej jednak jak do tej pory nie ma konkretnej, oszacowanej w kontrolowanym badaniu, dawki MCT dla tej grupy chorych zwierząt. Wydaje się, że można oprzeć się na wartościach uzyskanych w toku badań nad skutecznością kontroli niektórych typów padaczek po zastosowaniu karmy z MCT.