Dieta eliminacyjna w alergii pokarmowej

Skuteczność diety eliminacyjnej w zależności od jej rodzaju

W ocenie skuteczności diety eliminacyjnej okazuje się, że jej rodzaj: dieta domowa lub komercyjna, nie ma większego znaczenia, jeżeli właściciele przestrzegają zaleceń żywieniowych. Potwierdzają to badania przeprowadzone w Niemczech na psach i kotach, u których stosowano różne diety eliminacyjne. U 39% psów stosowano wyłącznie dietę domową, u 36% – komercyjną, a u 25% – oba typy. W przypadku kotów 50% spożywało diety komercyjne, 44% – dietę mieszaną, a 6% wyłącznie domową. Niezależnie od rodzaju stosowanej diety poprawę kliniczną stanu zwierzęcia w przypadku postaci pokarmowej uzyskiwano w ciągu kilku dni, a postaci skórnej – po 2-3 mies. (2, 6). Niemniej jednak stosowanie domowej diety eliminacyjnej należy rozważyć w przypadku zwierząt młodych, rosnących, gdyż w większości są to diety deficytowe w składniki witaminowo-mineralne oraz niezbędne kwasy tłuszczowe.

A stosowanie w tej grupie wiekowej niezbilansowanych diety domowych powyżej 3-4 tygodni może prowadzić do deficytów ww. substancji odżywczych (2). Przykładowo u szczeniąt w ciągu 10-20 dni karmienia dietą niedoborową w witaminę B1 doszło do utraty apetytu oraz pogorszenia tempa wzrostu. Natomiast u młodych, rosnących psów przy niedoborze wapnia i nadmiarze fosforu pojawiały się problemy kostno-szkieletowe (2). Dlatego w przypadku zwierząt poniżej roku zaleca się stosowanie hipoalergicznych lub hydrolizowanych, zbilansowanych diet komercyjnych.

W diecie eliminacyjnej obniżenie jej alergenności uzyskujemy nie tylko poprzez wprowadzenie określonego źródła białka (lub maksymalnie dwóch), ale również przez zmniejszenie jego ilości (16-22% s.m. – psy; 30- 45% w s.m. – koty) oraz poprawę strawności (2). Wysoka strawność białka (min. 87%) diety minimalizuje liczbę potencjalnie alergennych czynników. Niestety okazało się, iż część domowych diet eliminacyjnych przygotowywanych samodzielnie przez właścicieli psów zawiera nadmierną ilość białka (2).

Jak wprowadzać dietę eliminacyjną? Przekąski i nagrody

Wprowadzenie diety eliminacyjnej u zwierząt, w szczególności u kotów, powinno odbywać się stopniowo, w ciągu 7-10 dni, w połączeniu z dotychczas podawaną karmą. W przypadku odmowy spożycia nowej diety u psów niektórzy rekomendują 1-3-dniowe głodówki, zwiększające jej akceptowalność oraz poprawiające czas odpowiedzi organizmu (7, 11). W niektórych przypadkach można zwiększyć smakowitość posiłków, wprowadzając niewielkie ilości soli oraz, co jest bardziej kontrowersyjnym rozwiązaniem, czosnku. Niemniej jednak lepszą opcją jest właściwe przygotowanie posiłku, np. podgrzanie do temperatury pokojowej (7).

W czasie trwania diety eliminacyjnej wyklucza się stosowanie jakichkolwiek przekąsek, nagród i ciasteczek. Wynika to przede wszystkim z możliwości występowania w ich składzie tzw. „ukrytych alergenów”. Niemniej jednak, jeżeli ze względów behawioralnych wymagane jest podawanie powyższych dodatków, zaleca się ich przygotowanie sposobem domowym, np. wypieczenie małych kawałków dopuszczalnego źródła białka (mięsa) w piekarniku, wysuszenie w mikrofalówce, przygotowanie krążków ziemniaczanych, ciasteczek ryżowych itp. (7).

Innym, równie ważnym, elementem jest ograniczenie dostępności potencjalnych alergenów. W przypadku kotów uzyskuje się to poprzez niewypuszczanie wychodzącego kota na zewnątrz, a w przypadku psów – kontrolowany spacer na smyczy, ewentualnie bez linki, ale w kagańcu itp., oraz poinformowanie wszystkich domowników i znajomych o niepodawaniu psu niczego poza zalecanym pokarmem.

Potwierdzenie alergenu – dieta prowokacyjna

Po zakończeniu etapu eliminacji alergenu należy przejść do jego potwierdzenia bądź wykluczenia w teście prowokacji. Etap ten polega na wprowadzaniu pojedynczych składników pokarmowych z poprzedniego jadłospisu zwierzęcia i ocenie intensywności (lub jej braku) reakcji skórnej (świąd, rumień) lub pokarmowej (jakość kału). Czas sprawdzania pojedynczego składnika trwa ok. 10-14 dni, a wszystkich komponentów – w zależności od tego, jak bardzo urozmaicona była dieta diagnozowanego zwierzęcia (2).

Podsumowanie

Zakończenie diagnostyki powinno wyłonić źródło lub źródła możliwych do wykorzystania w ostatecznej diecie substancji odżywczych. Podsumowując temat docelowej, pełnoporcjowej diety dla psa lub kota z alergią pokarmową – mamy do wyboru dietę domową, wzbogaconą w związki witaminowo-mineralne, tłuszcze, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe i zalecane dodatki funkcjonalne lub komercyjną dietę hipoalergiczną z nowym lub hydrolizowanym źródłem białka. Notabene większość diet komercyjnych należy również do produktów bezglutenowych i wolnych od laktozy, aby wykluczyć równocześnie możliwość wystąpienia niepożądanej reakcji na gluten i nietolerancję laktozy.