Dieta eliminacyjna w alergii pokarmowej

Informacje z wywiadu

Niezależnie od najczęściej opisywanych potencjalnych alergenów pokarmowych należy pamiętać, że diagnozowane przez nas zwierzę jest uczulone na alergen, który występuje w jego pożywieniu. Dlatego tak istotny jest bardzo dokładny wywiad dietetyczny. Im więcej informacji uzyskamy od właściciela zwierzęcia, tym lepiej dobraną dietę możemy przygotować. W wywiadzie warto zapytać o dotychczas stosowaną karmę komercyjną, sprawdzić jej skład i określić źródła potencjalnych alergenów, biorąc również pod uwagę podawane przez właściciela przysmaki (ciasteczka, kości dentystyczne, paski ze skóry itp.), preparaty witaminowo-mineralne czy inne dodatki (pokarmy spożywcze przeznaczone dla człowieka, resztki ze stołu itp).

Dieta eliminacyjna – domowa i komercyjna – oraz znaczenie hydrolizatów

Standardem diety eliminacyjnej jest odpowiednio przygotowana dieta domowa, choć w ostatnich czasach coraz częściej, ze względów praktycznych (oszczędność czasu, produkt gotowy, kompletny, zbilansowany), funkcję tę pełni komercyjna dieta hipoalergiczna.

Dieta eliminacyjna jest najbardziej zindywidualizowaną dietą opartą na nowym, niestosowanym do tej pory w żywieniu danego psa lub kota źródle białka oraz – w przypadku psa – źródle węglowodanów. W obecnych czasach, przy dużej dostępności i różnorodności mięs i węglowodanów, bardzo trudno jest dopasować tzw. „nowe” i nietypowe źródło obu składników, gdyż wiele z nich już wcześniej znalazło miejsce w standardowej diecie psa lub kota. Dlatego zazwyczaj sięga się po drogie i trudno dostępne mięsa, tj.: koninę, dziczyznę, mięsa ze strusia czy niektórych ryb oraz słodkie ziemniaki lub tapiokę. W niektórych przypadkach stosuje się również hydrolizowane źródło białka oraz czystą skrobię. Zaletą hydrolizatów jest obniżenie ich antygenowości. Uzyskanie względnie małego rozmiaru cząsteczki, rzędu: 3000-10 000 daltonów, zapobiega wystąpieniu reakcji alergicznej bez ujemnego wpływu na smakowitość pokarmu. Czasami jednak w trakcie hydrolizy powstają małe peptydy z zachowaną aktywnością osmotyczną, co oprócz pogorszenia smaku produktu zwiększa również ryzyko wystąpienia biegunki (5).

W dietach komercyjnych najczęściej wykorzystuje się hydrolizaty wątróbki drobiowej oraz soi. Zazwyczaj stosowanie w diecie hydrolizatów białek, na które zwierzęta są uczulone, nie daje objawów klinicznych, np. u 11 z 14 psów uczulonych na białko soi wprowadzenie diety z jej hydrolizatem rozwiązało problem alergii (3). Ze względu na dostępność hydrolizatów białkowych istnieje możliwość ich wprowadzenia jako element eliminacyjnej diety domowej. Niemniej jednak akceptowalność smakowa w takich przypadkach zazwyczaj nie jest wystarczająca, by uzyskać konsumpcję pokrywającą dzienne zapotrzebowanie zwierzęcia. Powoduje to znaczące ograniczenie wykorzystania takiego rozwiązania w standardowej diecie eliminacyjnej.

Biorąc również pod uwagę możliwość wystąpienia reakcji alergicznej na białka roślinne, koncerny żywieniowe zaczynają eliminować ze składu komercyjnych diet hipoalergicznych ewentualne roślinne źródła protein oraz wprowadzać – jako wyłączne źródło węglowodanów – czystą skrobię. Niemniej jednak u niektórych wrażliwych psów obserwowano reakcję również i na ten składnik pokarmowy (3, 5).

Czas stosowania diety eliminacyjnej

Dieta eliminacyjna jest swoistego rodzaju dietą niekompletną, zalecaną do wyłącznego stosowania w okresie wykluczania alergenu, tzn. 6-8 tyg. u psów i 10-12 tyg. u kotów (1, 12). Odpowiednio długi czas jej podawania pozwala na zniwelowanie lub całkowite wycofanie się większości objawów skórnych lub pokarmowych i daje możliwość przeprowadzenia kolejnego etapu – prowokacji. Kilka lat wcześniej zaproponowano skrócenie czasu eliminacji alergenu do 2-3 tyg., ale było to zbyt krótki czas, aby okazał się skuteczny u większości zwierząt. Tylko u 25% psów z alergią pokarmową po 3 tyg. stosowania diety eliminacyjnej objawy kliniczne ustąpiły całkowicie, u 75% po 4-6 tyg., a u wszystkich osobników – po 7-8 tyg. (6).