Zatrudnienie absolwenta bez doświadczenia – utrata zaufania klientów czy szansa na rozwój zakładu?

Studenci wydają się zdawać sobie z tego sprawę i przygotowują się do życia zawodowego jeszcze w trakcie nauki. Według badań australijskich 52% studentów szóstego roku dostaje propozycję pracy jeszcze przed ukończeniem studiów, natomiast 91% z nich znajduje pracę do końca miesiąca po otrzymaniu dyplomu (10). Duża konkurencyjność rynku w Polsce nie pozwala na przekładanie tych wyników bezpośrednio, jednakże pokazuje pewne tendencje, które powstają również u nas, co można wykorzystać przy poszukiwaniach potencjalnego pracownika. Szczególnie wyraźnie zaznaczone jest to w miastach tzw. „wydziałowych”, w których zatrudnianie absolwentów, którzy w trakcie studiów pomagali w danym zakładzie w wolnym czasie, stanowi coraz częstszą praktykę.

Znajomość motywacji do pracy oraz planów absolwentów nie powinna być analizowana w oderwaniu od innych cech, które wpływają na wybór miejsca zatrudnienia. Należy mieć na uwadze, że obecne roczniki absolwentów należą do pokolenia zwanego przez socjologów „generacją Y” – obejmującego osoby urodzone między 1984 a 1997 rokiem, wykazującego pewną wspólną specyfikę myślenia oraz podejścia do życia zawodowego oraz pozazawodowego (12). Są to młodzi ludzie, którzy stawiają wysokie wymagania zarówno sobie (starają się być wyraźnie lepsi od innych), jak i pracodawcy (liczą na sprawiedliwych, kontaktowych i bezpośrednich przełożonych, którzy będą zaangażowani w rozwój swoich podwładnych). Cenią sobie możliwość ciągłego kształcenia – tak istotnego w zawodzie lekarza weterynarii – oraz chcą przejmować odpowiedzialność za swoje stanowisko już od pierwszego dnia pracy (13). Warto wziąć pod uwagę fakt, że współczesny absolwent często ma już przed pełnym zatrudnieniem doświadczenie zawodowe w różnych firmach i na różnych stanowiskach. Posiada zatem jasne oczekiwania co do warunków pracy.

Ważną różnicą w stosunku do poprzednich pokoleń jest fakt, że mimo dobrego zorientowania w sprawach ekonomicznych mniejsza waga przykładana jest do wysokich zarobków, a wyżej cenione staje się uznanie przełożonego. Sprawia to pewną trudność w motywowaniu młodych osób do większego zaangażowania „tradycyjną” ścieżką awansu poprzez podnoszenie pensji. Innym potencjalnym zagrożeniem jest niestabilność – w sytuacji, kiedy praca okaże się nierozwojowa, młody pracownik nie będzie się wahał, by ją zmienić (14). W czasach, kiedy mobilność na terenie kraju, kontynentu, a nawet całego świata, nie stanowi szczególnego wyzwania, młodzi ludzie nie widzą problemu, by przemierzać olbrzymie odległości w poszukiwaniu wymarzonego stanowiska, tym bardziej, że najczęściej nie są oni związani przez inne zobowiązania, np. rodzinne. Stąd istotne jest przykładanie wagi do dobrego samopoczucia pracowników oraz ich satysfakcji z wykonywanego zawodu, ponieważ pewność stałego zatrudnienia nie stanowi już skutecznej karty przetargowej przy próbie zatrzymania dobrego i ambitnego pracownika.

Według badań socjologów (15) wyróżnia się trzy źródła motywacji w miejscu pracy:

1. praca sama w sobie,
2. efekty pracy (w tym nagrody i wyróżnienia),
3. organizacja pracy (polityka zakładu, wdrożenie zasad dobrej praktyki, pozycja zakładu na rynku).

Jednocześnie dla przedstawicieli „pokolenia Y” największym motywatorem zdaje się brak nadmiernej kontroli, co pozwala na świeże spojrzenie i jednocześnie przynosi innowacje (15). Inni badacze (16) wskazują natomiast na istotę balansu między życiem zawodowym a prywatnym. Młode osoby z reguły są gotowe poświęcić dodatkowy wolny czas na sprawy związane z ich profesją, pod warunkiem, że w ich mniemaniu jest ona istotna. Duże znaczenie mają także równość oraz brak uprzedzeń społeczno-politycznych – współcześni obywatele stają się coraz bardziej świadomi w sferze socjalnej, stąd też mogą nie tolerować np. niesprawiedliwego traktowania kobiet (16).

Mimo wszystkich zalet, jakimi dysponują absolwenci, specyfika studiów weterynaryjnych, zwłaszcza w polskich realiach, ich czas trwania oraz poziom trudności, a także brak dostatecznego kształcenia w zakresie tzw. umiejętności miękkich, sprawiają, że świeżo upieczeni lekarze weterynarii są słabo świadomi własnych silnych stron – zaangażowania, otwartości, znajomości najnowszych technologii w lecznictwie – oraz tych słabszych, takich jak brak zdolności radzenia sobie ze stresem czy konfliktami (11). Dodatkowo wśród absolwentów nikła jest znajomość rynku pracy (w skali lokalnej i krajowej), przez co przyjmują każdą propozycję pracy, która umożliwi im utrzymanie. Może to prowadzić do zrodzenia się braku satysfakcji, zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy. Stąd też istotne jest uświadamianie studentów (np. w formie odpowiednich kursów na studiach) oraz lekarzy zainteresowanych zatrudnieniem absolwentów o charakterze i oczekiwaniach drugiej strony.

Podsumowanie

Młodzi ludzie z reguły liczą na to, że ich dobre wykształcenie, pasja i optymizm zagwarantują im szybkie znalezienie wakatu po ukończeniu nauki. Najczęściej mają już ustalone oczekiwania co do warunków pracy, w tym przede wszystkim takie jak: możliwość szkolenia, godne (ale niekoniecznie bardzo wysokie) wynagrodzenie, pozytywna atmosfera w miejscu pracy, otwartość przełożonych oraz zachęta do dalszego rozwoju.

Z drugiej strony, pracodawcy poszukują aktualnej wiedzy oraz pomysłowości, którą mogą zagwarantować absolwenci. Oczekują od nich elastyczności, plastyczności oraz zdolności do radzenia sobie ze zmianami, a także umiejętności krytycznego, logicznego analitycznego i syntetycznego myślenia, co w połączeniu może przynieść liczne innowacje. Powyższe cechy, wraz z chęcią oraz szybkością nauki, mogą stanowić bazę dla obopólnych korzyści i prowadzić do sytuacji, w której obie strony zyskują jak najwięcej.