Zastosowanie biomarkerów sercowych w medycynie weterynaryjnej

W celu diagnozowania, ustalania prognozy i monitorowania chorób serca u ludzi wykorzystuje się biochemiczne markery sercowe. Choroby serca u zwierząt czasem przez dłuższy czas przebiegają bezobjawowo, co może stwarzać trudności w ich rozpoznaniu, dlatego oznaczanie biomarkerów sercowych znajduje zastosowanie także w praktyce weterynaryjnej (1).

Wcześniej diagnostyka laboratoryjna pierwotnych i wtórnych chorób serca opierała się na analizach morfologii krwi, stężenia elektrolitów i enzymów, takich jak: kinaza kreatyninowa (CK), dehydrogenaza mleczanowa (LDH), aminotransferaza asparaginianowa (AST), jednakże ich czułość i specyficzność w odniesieniu do uszkodzeń mięśnia sercowego były niskie. W przypadkach urazów bądź niedokrwienia mięśnia sercowego aktywność CK przekracza zakres normy po 4-8 godzinach i wraca do wartości prawidłowych już po 2-3 dniach. CK jest czułym markerem przez krótki okres, nie wykazuje on jednak dużej dokładności w przypadku urazów mięśnia sercowego.

Podobna niepewność diagnostyczna pojawia się przy podwyższonych wartościach LDH. Od dłuższego czasu dysponujemy niezawodnymi markerami, takimi jak: troponiny, mózgowy peptyd natriuretyczny czy przedsionkowy peptyd natriuretyczny. Markery te pozwalają na wczesne rozpoznanie, prognozowanie oraz monitorowanie chorób serca u zwierząt. Oznaczenie pro-ANP i troponiny I umożliwia wykrycie zmian spowodowanych zakłóceniami pracy serca lub uszkodzeniem komórek mięśnia sercowego. W pewnych przypadkach pozwala również na prognozowanie skutków terapii. Ostatnio możliwe stało się również oznaczanie NT-pro BNP, który jest popularnym markerem w zakresie badań u ludzi.

Troponiny

Troponiny są białkami, które wiążą jony wapnia (Ca⁺⁺) i są obecne we wszystkich komórkach mięśni poprzecznie prążkowanych. W organizmie troponiny występują głównie w formie związanej z aktyną i miozyną, tylko niewielka część jest niezwiązana i znajduje się w cytoplazmie. Troponina miokardialna i szkieletowa I i T wykazują odmienną strukturę (2, 3). W prawidłowych warunkach we krwi nie wykrywamy istotnej ilości troponiny pochodzenia sercowego. Podwyższenie stężenia tej troponiny (cTroponin I) w surowicy następuje po uszkodzeniu mięśnia sercowego. W przypadku uszkodzenia mięśnia sercowego przebiegającego bez jego martwicy wzrost stężenia będzie jednorazowy, pojawiający się pomiędzy 3. a 8. godziną od uszkodzenia.

W przypadku ciężkiego uszkodzenia, z obumarciem komórek, następuje dalszy wzrost stężenia tego markera we krwi. Taki wzrost może utrzymywać się przez wiele dni. Jako że czas połowicznego rozpadu troponiny wynosi około 2 godzin, jest to marker nadający się jedynie do natychmiastowej diagnostyki ostrych uszkodzeń mięśnia sercowego, a nie do jego przewlekłego monitorowania. Podwyższenie stężenia troponin możemy obserwować przy uszkodzeniu miocytów serca, ich niedokrwieniu i nekrozie, a także przy kardiomiopatiach, zapaleniu mięśnia sercowego oraz chorobach osierdzia. Wartość tego parametru zależy od stopnia uszkodzenia mięśnia sercowego (4, 5). Koty z kardiomiopatią przerostową wykazują podwyższone stężenia troponin we krwi, co wskazuje na stałe uszkodzenia mięśnia sercowego (6). W przypadku zapalenia mięśnia sercowego występuje nawet stukrotny wzrost. U psów możemy zaobserwować też znaczny wzrost stężenia tego markera przy ropomaciczu, zespole skrętu i rozszerzenia żołądka czy posocznicy, co po połączeniu z innymi metodami diagnostycznymi może pomóc przy ocenie rokowania pacjenta.