Zabiegi profilaktyczne w obrębie jamy ustnej okiem technika weterynarii

Gdy zwierzę jest już monitorowane i zabezpieczone anestezjologicznie, można przystąpić do zabiegu.

Pacjent w trakcie zabiegu powinien leżeć na macie grzewczej, unikniemy w ten sposób wychłodzenia organizmu podczas zabiegu, w którym używa się dużej ilości płynów, a pysk zwierzęcia jest otwarty, powodując duże straty ciepła (14). Dodatkowo pacjent powinien być przykryty – zapobiegnie to hipotermii, a także zmniejszy kontaminację sierści i skóry zakaźnym aerozolem (4).

Przystępując do badania klinicznego znieczulonego pacjenta i zabiegu profilaktycznego, należy zastosować środki ochrony osobistej. Personel uczestniczący w zabiegu powinien być ubrany w fartuch ochronny, mieć założoną maskę, czepek, okulary ochronne lub przyłbicę oraz jednorazowe rękawiczki.

Badanie kliniczne pacjenta znieczulonego

Każdy zabieg stomatologiczny zawsze zaczynamy od przepłukania jamy ustnej środkiem antyseptycznym, aby zminimalizować ilość bakterii w jamie ustnej, a co za tym idzie, występującą bakteriemię podczas zabiegu, do minimum 0,2-proc. roztwór chlorheksydyny zabija do 60% bakterii w jamie ustnej (5). W następnej kolejności wykonuje się badanie rowka dziąsłowego.

Do tego celu używa się sondy periodontologicznej dostosowanej do wielkości pacjenta. Sondę powinno się trzymać zmodyfikowanym chwytem piórowym (12). Końcówkę sondy periodontologicznej wprowadza się delikatnie do rowka dziąsłowego i mierzy jego głębokość. Prawidłowa głębokość u psa to 1-3 mm, u kota – 0,5-1 mm (2). Każdy ząb należy zbadać minimum w 6 miejscach. Sondowanie rowka dziąsłowego jest ważnym elementem w diagnostyce chorób przyzębia.

Wynik przeprowadzonego badania wpisuje się do karty stomatologicznej, gdzie każdy ząb zostaje osobno opisany. Zapisuje się tu także dalsze zalecenia oraz spostrzeżenia. W trakcie zabiegu wypełnia się także kartę anestezjologiczną, w której odnotowuje się stan pacjenta (regularnie, np. co 5-15 min), podane leki, moment intubacji i ekstubacji. Wypełnione karty stają się dokumentacją medyczną, zostają zachowane w archiwum, aby, gdy przyjdzie taka potrzeba, można było mieć pogląd na wykonane leczenie i przebieg znieczulenia.

Kolejnym bardzo ważnym i potrzebnym składnikiem diagnostyki jest radiografia stomatologiczna. Wszystkie zęby wykazujące nieprawidłowości lub zmiany należy poddać badaniu radiologicznemu.

Dzięki takiemu działaniu dowiemy się, jak wygląda „podpora” zęba, czyli korzeń, kość zębodołu, oraz więzadła przyzębne (ozębna). Zdarza się, że z pozoru nie wzbudzający podejrzeń ząb po badaniu rentgenowskim wykazuje zmiany w przyzębiu i wymaga leczenia.

W trakcie wykonywania zdjęć rentgenowskich należy zadbać, aby cały personel był poza zasięgiem ekspozycji lampy rentgenowskiej oraz nosił dozymetr przypięty do ubrania ochronnego w okolicy serca.

Zależnie od praktyki i sposobów leczenia oraz dalszego postępowania, a także wyboru lekarza weterynarii, RTG wykonuje się przed usunięciem lub po usunięciu kamienia nazębnego. W naszej przychodni diagnostyka rentgenowska wykonywana jest po sondowaniu, ale przed skalingiem. Oceniając zdjęcia, należy brać pod uwagę zmineralizowany kamień nazębny, który może być widoczny na zdjęciu.

W trakcie wykonywania zdjęć rentgenowskich przez przeszkolonego technika lekarz może uzupełnić kartę stomatologiczną o własne sugestie i stosowane zabiegi.

Po wykonaniu i ocenie filmów rentgenowskich decyduje się o dalszym postępowaniu (np. ekstrakcje, leczenie endodontyczne). Samo czyszczenie zębów bez wykonania zdjęć RTG podejrzanych lub chorych okolic ma niewielką wartość leczniczo-diagnostyczną lub żadną (6).

Usuwanie osadów nad- i poddziąsłowych

Na tym etapie technik wykonuje usunięcie kamienia i osadów nazębnych przy pomocy skalerów. W zależności od zakładu leczniczego stosowane są różne rodzaje skalerów; rzadziej stosowane są skalery ręczne i aparaty dźwiękowe napędzane sprężonym powietrzem, gdzie głowica działa w sposób oscylacyjny, a częstotliwość drgań końcówki roboczej wynosi 2-6,5 tys. Hz.

W aparatach ultradźwiękowych, częściej stosowanych, częstotliwość drgań końcówki roboczej wynosi 20-40 tys. Hz. Aparaty te dzielą się na piezoelektryczne (głowica działa w sposób liniowy) oraz magnetodestrukcyjne (występuje ruch eliptyczny). Dodatkowym atutem skalerów ultradźwiękowych jest bakteriobójczy efekt kawitacji, który działa destrukcyjnie na krętowłoski – bakterie często wchodzące w skład płytki bakteryjnej (5).

Skaling wykonuje się bardzo ostrożnie, nie powodując urazów. Skaler należy trzymać w dłoni chwytem pisarskim, jak długopis, pracując samym nadgarstkiem. Końcówka robocza skalera musi być nieustannie chłodzona prysznicem wodnym. Końcówkę ustawia się równolegle pod kątem do 15 stopni od zęba i wykonuje się ruchy delikatnie ściągające. Pracuje się na najmniejszej efektywnej mocy, a nie na maksymalnej dostępnej, i tak u psa na 1/2, u kota – na 1/3 mocy skalera (5).

Czyścimy korony zębowe tylko do linii dziąseł, pamiętając, aby nie pracować przy jednym zębie dłużej niż 8 sekund.

Jest to bardzo ważne, gdyż ciągły skaling jednego zęba spowoduje przegrzanie tkanek, co w efekcie skutkuje martwicą miazgi i tkanek okołozębowych, w tym kości, poza tym jest to bardzo bolesne. Najlepiej czyścić zęby po kolei, przechodzić szybko na kolejne, a w razie potrzeby wrócić do poprzednich po dłuższej przerwie.

Nie wprowadzamy podstawowej końcówki skalera do kieszeni dziąsłowych, gdyż końcówka taka nie jest chłodzona na całej swojej powierzchni, a bez dostępu do prysznica wodnego bardzo szybko się rozgrzewa, powodując urazy. Usunięcie osadów naddziąsłowych wykonuje się w celu usunięcia zmineralizowanej płytki nazębnej, jaką jest kamień nazębny, który sam w sobie nie jest chorobotwórczy, natomiast tworzy on odpowiednie chropowate podłoże do dalszej akumulacji płytki bakteryjnej.

Do oczyszczenia rowka dziąsłowego (czyli przestrzeni poniżej linii dziąseł) stosuje się kirety ręczne lub specjalne końcówki typu „perio” do skalerów mechanicznych, które chłodzone są na całej swojej długości. Kiretaż wykonuje się w celu usunięcia osadów poddziąsłowych zlokalizowanych podczas zgłębnikowania.