Wektorowa rola kleszczy atakujących psy w Polsce

Kleszcz pospolity (Ixodes ricinus)

Kleszcz pospolity występuje na terenie całego kraju (1). Jest wektorem wielu patogenów wywołujących groźne choroby ludzi i zwierząt, m.in.: boreliozę, kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) oraz anaplazmozę (8, 9).

Jest to gatunek pozagniazdowy, co oznacza, że wszystkie stadia rozwojowe (ryc. 1) obecne są w środowisku i mogą żerować na zwierzętach i ludziach.

Charakterystyczne dla tego gatunku jest szerokie spektrum żywicieli obejmujące ponad 300 gatunków:

• ssaków,
• ptaków
• gadów, przy czym preferuje on gatunki stałocieplne.

Kleszcz pospolity może żerować na wszystkich gatunkach zwierząt domowych i hodowlanych (1). Typowymi siedliskami dla kleszcza I. ricinus są lasy liściaste i mieszane. Larwy (ryc. 2d) pozostają w ściółce i najczęściej atakują gryzonie oraz inne drobne zwierzęta.

Nimfy (ryc. 2c) i postacie dorosłe (ryc. 2a-b) oczekują na swoich żywicieli przyczepione do roślinności na wysokości ok. 100-150 cm (badania własne niepublikowane). Kleszcze I. ricinus mogą być przenoszone z lasów za pośrednictwem swoich żywicieli na tereny otwarte oraz śródmiejskie tereny zielone. Z powodu znacznej wrażliwości na niski poziom wilgotności panujący na tych terenach kleszcz pospolity nie jest w stanie przeżyć na nich przez dłuższy czas. Dlatego po okresie wiosennym zazwyczaj zagęszczenie I. ricinus w tego typu biotopach drastycznie się obniża (10).

Gatunek ten obecny jest w środowisku od marca do nawet listopada. Przy czym jego sezonowe szczyty aktywności przypadają na późną wiosnę (II połowa maja do czerwca) i ponownie na przełom lata i jesieni. Sezonowość występowania w środowisku pokrywa się z częstszymi zachorowaniami na boreliozę oraz KZM u ludzi (11).