Socialis znaczy: społeczny – prawidłowa socjalizacja szczeniąt

Okres socjalizacji szczeniąt to najważniejszy etap w życiu każdego psa. Socjalizacją można nazwać przygotowanie psa na różne sytuacje, które mogą go spotkać w życiu.

W trakcie socjalizacji zwierzę uczy się podstaw interakcji społecznych oraz nabywania norm zachowań. To właśnie braki na tym etapie rozwoju powodują najwięcej problemów behawioralnych i spędzają sen z powiek właścicieli psów, niezależnie od rasy, powodują u psa brak pewności siebie i różnego rodzaju lęki. Odpowiednio zsocjalizowany pies odznacza się zrównoważonym charakterem, stabilną konstrukcją psychiczną oraz umiejętnością prawidłowego komunikowania się z ludźmi i innymi psami.

Okres socjalizacji przebiega już od trzeciego tygodnia życia szczenięcia, a więc jeszcze w hodowli, i trwa do mniej więcej dwunastego – szesnastego tygodnia życia (socjalizacja pierwotna), kończy się więc w momencie, kiedy większość psów opuściła już hodowlę i rozpoczęła życie z nowymi właścicielami. Natomiast tzw. „fazę krytyczną” określa się na czas pomiędzy siódmym a osiemnastym – dwudziestym tygodniem życia. Szczenięta w tym wieku muszą nauczyć się, jak żyć i funkcjonować w odmiennym, domowym otoczeniu. Niezwykle ważne jest więc, w jakich warunkach pies się urodził i wychowywał w pierwszych tygodniach po narodzinach i do jakich rąk trafi. W rozwoju szczeniaka występuje kilka okresów, które nie powinny być znane wyłącznie treserom. Każdy posiadacz psa powinien je znać, aby wiedzieć, jak uniknąć wielu problemów z wychowaniem psa, a także aby ułatwić i uprzyjemnić proces nauki swojemu czworonogowi.

Imprinting

W wieku szczenięcym bardzo intensywnie rozwija się układ nerwowy psów. Bodźce, które odbierają szczenięta po trzecim tygodniu życia, sprawiają, że w mózgu tworzą się niezliczone ilości powiązań nerwowych. U szczeniaków, które na tym etapie rozwoju pozbawione są wpływu różnorodnych czynników (np. są zamknięte w kojcu czy dorastają w miejscu, gdzie mają ograniczony kontakt z ludźmi), tworzenie tych powiązań zachodzi o wiele słabiej. Do piątego tygodnia życia ciekawość bierze górę i zachowanie psa pozbawione jest jakichkolwiek obaw czy lęku przed nieznanym. Ten lęk u prawidłowo rozwijającego się psa pojawia się mniej więcej w piątym tygodniu po narodzinach i zaczyna dominować nad ciekawością w dziewiątym tygodniu życia psa.

W tym czasie szczeniak jest bardziej ostrożny w wielu sytuacjach i przy kontakcie z innymi bodźcami może nieufnie podchodzić do znanych mu przedmiotów czy widywanych już wcześniej ludzi. Przez cały tzw. okres krytyczny (czyli czas, kiedy pies gromadzi doświadczenia i buduje swoją tożsamość), począwszy od drugiego – trzeciego tygodnia do ok. czwartego miesiąca, odbywa się proces imprintingu, czyli wdrukowania. Imprinting jest procesem podświadomym, który przebiega samoczynnie i ma trwałe skutki. Jeśli w okresie wdrukowania pies nie będzie miał do czynienia z jakimiś czynnikami czy sytuacjami, to w przyszłości będzie miał większy problem, aby je zaakceptować lub przejść obok nich obojętnie.

Ponieważ procesu tworzenia powiązań nerwowych nie da się już nadrobić w późniejszym czasie, to ograniczenie poddawania szczeniąt różnym bodźcom powoduje nieodwracalne straty socjalizacyjne i nawet ciężka praca nad psem, który był zaniedbany w kwestii socjalizacji, nie przyniesie nigdy zadowalającego efektu. Badania przeprowadzane w latach 60. wykazały, że u psów, które do szesnastego tygodnia życia nie miały kontaktu z ludźmi, zachodzą trwałe i nieodwracalne zmiany, a pies do końca życia zostaje nieufny w kontaktach z ludźmi. Można więc stwierdzić, że każda minuta poświęcona psu w tym wieku zaowocuje w przyszłości uniknięciem niechcianych zachowań psa, takich jak lęk czy agresja.