Przebieg ciąży u małych gryzoni domowych

Koszatniczka

Dojrzałość płciową osiągają w wieku 3-6 miesięcy. Cykle płciowe są nieregularne, owulacja jest prowokowana kopulacją. Po kopulacji trwającej około 10 sekund pochwa zamykana jest ochronnym czopem śluzowym. W początkowym okresie ciąży błona zamykająca pochwę otwiera się, może pojawić się czerwony wypływ z dróg rodnych. Wypływ z pochwy, wysychając, przybiera postać „czerwonej otoczki” wokół zewnętrznych narządów płciowych i umożliwia wczesne rozpoznanie ciąży. Ciąża trwa długo, bo aż 87-93 dni. W miocie rodzi się zazwyczaj 2-8 maluchów, choć zdarzają się i liczniejsze mioty.

Niedługo przed porodem samica buduje gniazdo. Poród rozpoczyna się zazwyczaj we wczesnych godzinach porannych. Cała grupa jest mocno podekscytowana i bardzo zainteresowana młodymi. Nie ma konieczności rozdzielania samic. Mioty kilku samiczek mogą być odchowywane wspólnie. Często w grupie kilka porodów odbywa się równocześnie.

Młode rodzą się „gotowe do samodzielnego życia”. Są porośnięte sierścią, mają zęby, oczy otwierają się wkrótce po porodzie. Mimo to samica karmi maluchy długo – bo od 4 do 6 tygodni. Samica w ciągu roku może odchować 2 mioty.

Burunduk prążkowany

Dojrzałość płciową osiągają w wieku 9-11 miesięcy. Cykl płciowy jest poli­estralny, trwa 14-16 dni, ruja trwa 48-72 godziny. Burunduki w przyrodzie żyją, co prawda, w grupach, jednak każdy z nich ma swój własny „kawałek podłogi” i nie wchodzą sobie w drogę. To, czy w domu będą w stanie mieszkać w jednej klatce, zależy od charakteru wiewiórki, ilości miejsca w klatce, możliwości wybiegu (czy są puszczane wolno po mieszkaniu czy nie), wreszcie od pory roku.

Autorce artykułu znane są wiewiórki, które żyją w zgodzie, spotyka się jednak również z przypadkami, gdy jedna mocno pokaleczyła bądź zagryzła drugą wiewiórkę. Jeśli chcemy więc trzymać je razem, należy zadbać o to, aby klatka była duża (minimum 200 x 60 x 100 cm) i by miały możliwość wybiegania się poza nią. Dodatkowo należy bacznie zwracać uwagę na jakiekolwiek objawy agresji między nimi. Jeżeli zaczną się gryźć – lepiej je na jakiś czas rozdzielić (chodzi tu raczej o tygodnie niż dni).

Większej agresji możemy spodziewać się na jesień (jest to tzw. „jesienna agresja wiewiórek”), gdy zwierzaki szykują się do zimy, bardziej pilnują swoich nor i zgromadzonych w nich zapasów. Często właściciele muszą wtedy rozdzielać wiewiórki. Również po skutecznym kryciu na wiosnę samica może odpędzać lub dotkliwie gryźć samca – wtedy również należy go usunąć z jej klatki. Ogólnie do wszelkich przejawów agresji należy podchodzić poważnie. W przyrodzie atakowana wiewiórka może ratować się ucieczką, w klatce – czeka ją walka na śmierć i życie. Stres związany ze zbyt małą ilością ruchu, zbytnie zagęszczenie predysponują zwierzęta do agresywnych zachowań.

Wiewiórki w domach trzymane są różnie. Te, które dobrze się z sobą dogadują, mogą być trzymane razem (trzeba mieć jednak świadomość, że ten spokój może się w każdej chwili zmienić), bardziej dominujące, terytorialne osobniki powinny być jednak trzymane oddzielnie i łączone tylko na czas rui samicy (jeśli chcemy mieć młode). Jeżeli wiewiórki żyją w zgodzie i nie ma między nimi agresji, można próbować trzymać je razem przez okres ciąży i odchowu młodych.

Po pokryciu samica przestaje dopuszczać do siebie samca. Przestaje też śpiewać – wcześniej tymi dźwiękami wabiła go do siebie. Ciąża staje się widoczna w dwóch ostatnich tygodniach. Brzuch nie jest jednak ogromny, wiewiórka zachowuje stosunkowo dobrą zwinność aż do końca ciąży. Pod koniec jej trwania można też wyraźnie zobaczyć sutki samicy. Jest to czas, by przygotować klatkę – ostatnie porządki przed porodem, umieszczenie w niej dużej, wygodnej budki lęgowej czy domku. Młode rodzą się od marca do sierpnia.

Ciąża trwa 28-35 dni. Nie ma rui poporodowej. W ciągu roku samica ma zazwyczaj jeden miot, czasem zdarzają się dwa. Drugi miot jest wtedy zazwyczaj mniej liczny, urodzony 3 miesiące po pierwszym. Bardzo rzadko samica może urodzić nawet 3 mioty w sezonie. Często bywa tak, że zarówno samice, jak i samce mogą być zdolne do rozrodu tylko w pierwszych miesiącach sezonu rozrodczego. To wpływa na spadek liczby miotów w populacji w dalszych miesiącach.

W miocie rodzi się zwykle 2-5 młodych. Rodzą się łyse i ślepe, mając około 3 cm długości. Po 7 dniach można zobaczyć na grzbiecie małych burunduków paski. W pełni owłosione stają się około 16. dnia życia, oczy otwierają po 25-29 dniach od narodzin. Przez pierwsze 2 tygodnie maluchy są dosyć głośne, popiskujące, później cichną. Samica ma 4 pary gruczołów mlekowych, karmi małe przez 29-30 dni. W wieku 30-40 dni zaczynają opuszczać gniazdo i jeść samodzielnie. Po 60 dniach burunduki są już w pełni samodzielne. Mioty odchowują się stosunkowo dobrze, pod warunkiem, że matka nie będzie poddawana stresom (w przeciwnym wypadku może młode zjeść bądź porzucić gniazdo).

Samce i samice są zdolne do rozrodu w okresie od 1.-7. roku życia. Jądra u samca zstępują do worka mosznowego na początku stycznia, a ponownie wciągane są do jamy brzusznej pod koniec sierpnia.