Najczęściej diagnozowane dermatozy ektopasożytnicze psów

Świerzb skórny

Świerzbowiec skórny Sarcoptes scabiei wywołujący chorobę świerzb to kosmopolityczny pasożyt skóry. Jest to dość często występująca choroba u psów, choć wielokrotnie niezdiagnozowana. Rezerwuarem świerzbowca są lisy, a nosicielami mogą być też inne dzikie zwierzęta, np. sarny, dziki. Cykl życiowy pasożyta waha się w granicach 10-14 dni, żywi się on komórkami naskórka. Samice drążą kanały i komory w skórze, w których składają jaja. Samice żyją na żywicielu 3-6 tygodni; poza nim mogą przebywać 10-14 dni.

Objawy kliniczne rozwijają się po ok. 3 tygodniach od zarażenia.

Objawy kliniczne to przede wszystkim niesezonowy świąd o bardzo dużym nasileniu, określany często jako „świąd maniakalny”. Świąd tylko początkowo zmniejsza się po zastosowaniu glikokortykosteroidów, jednak leki te ułatwiają rozmnażanie pasożyta, co w konsekwencji tylko potęguje problem. Objawy kliniczne będą zatem konsekwencją świądu, a więc samouszkodzeniami – strupki, przeczosy, wyłysienia, łuszczenie naskórka, otarcia.

Charakterystyczne jest występowanie grudek rumieniowych. Może dochodzić do rozwoju powikłań bakteryjnych. Obszary objęte zmianami skórnymi są zwykle charakterystyczne i są to brzegi małżowin usznych, łokcie, przedpiersie, stawy skokowe i czasami brzuch. W miarę postępowania choroby mogą rozszerzać się na całe ciało. Powikłaniem może być rozwijające się wskutek drapania ropne zapalenie skóry.

Rozpoznanie opiera się na wykonaniu zeskrobiny skórnej, co w przypadku tej choroby nie jest łatwe. Ważne jest, aby wykonać badanie z kilku miejsc objętych zmianami (najlepiej z granicy skóry zdrowej i chorej). Zeskrobina powinna być głęboka (do pierwszej krwi). Niestety nawet prawidłowe wykonanie zeskrobiny nie daje gwarancji uzyskania pasożyta (maks. 50% szansy na początku choroby).

Z tego powodu jest to choroba, która w przypadku danych z wywiadu oraz objawów klinicznych wskazujących na zarażenie świerzbowcem mimo ujemnej zeskrobiny powinna być leczona. Istnieje test serologiczny wykrywający specyficzne przeciwciała IgG przeciwko Sarcoptes scabiei, który cechuje się dość wysoką czułością i specyficznością i może być wykorzystany przy ujemnym wyniku zeskrobiny.

Do leczenia stosowane powinny być leki zgodnie z kaskadą stosowania leków, nie powinno się stosować substancji nie zarejestrowanych dla danego gatunku, chyba że leki zarejestrowane okazały się nieskuteczne.

Do leczenia wykorzystywane są następujące substancje czynne: amitraza, selamektyna, moksydektyna, iwermektyna, doramektyna (rejestrację dla psów posiadają tyko 3 pierwsze substancje). Leczenie powinno zostać rozpisane przez lekarza weterynarii, tak, aby zapewnić możliwie najwyższą skuteczność przy najmniejszej liczbie możliwych skutków ubocznych stosowanych leków. Istotne jest, aby poinformować właściciela, że jest to zoonoza, i uczulić go na możliwość zarażenia. Szczególnie narażone są dzieci, a także osoby starsze oraz o upośledzonej odporności.

Pasożyt przenoszony jest przy kontakcie pośrednim i bezpośrednim, np. jeśli zwierzę śpi z właścicielem w łóżku. Personel weterynaryjny również powinien zachować ostrożność w kontakcie z podejrzanym o zarażenie zwierzęciem. Rokowanie jest dobre, natomiast może nastąpić reinfekcja.