Nadmierna wokalizacja. Cz. II. Diagnostyka i skuteczne łączenie terapii behawioralnej z farmakologią

Szczekanie związane z niepokojem lub lękiem psów po wyjściu właścicieli z domu

Wielogodzinne szczekanie psów po wyjściu właścicieli z domu najczęściej wiąże się z silnym niepokojem lub lękiem. Często zachowanie to bywa nazywane lękiem separacyjnym, choć jest to słuszne tylko wtedy, gdy lęk wynika rzeczywiście z rozstania z konkretną osobą, do której zwierzę jest nadmiernie przywiązane, a jej obecność jest mu konieczna do zachowania równowagi emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa.

Taka sytuacja stosunkowo często zdarza się u psów, które ktoś adoptował ze schroniska. Pies, jako gatunek społeczny, potrzebuje do dobrostanu stabilnych więzi z członkami grupy społecznej. W sytuacji silnego stresu, który jest nieunikniony podczas pobytu w schronisku, w pierwszym okresie po adopcji zwierzę zdaje się swe całe poczucie bezpieczeństwa czerpać z obecności człowieka, który się nim zaopiekował. Zniknięcie opiekuna z pola widzenia automatycznie wywołuje silny niepokój. Lęk związany z wyjściem właścicieli z domu nie musi jednak wynikać z nadmiernego przywiązania.

Jeżeli pies ma fobię dotyczącą burzy, może się zdarzyć, że gdy przeżyje szczególnie głośne grzmoty, jego strach zostanie na drodze warunkowania klasycznego przypadkowo skojarzony z faktem pozostawania w zamknięciu, z którego nie mógł się wydostać, albo wyjściem opiekunów z domu. Okoliczności te wprawdzie nie są związane z burzą, jednak po takim zdarzeniu same mogą wywoływać podobne jak ona emocje.

Psy stare, u których poczucie bezpieczeństwa ulega zachwianiu ze względu na gorsze ogólne samopoczucie, przewlekły ból czy utrudnioną orientację na skutek osłabienia zmysłów, również mogą się zacząć czuć niepewnie, gdy zostaną same, nawet jeśli wcześniej problem ten nie występował.

Trzeba też pamiętać, że nie każdy przypadek szczekania psa zostawionego w samotności musi się wiązać z lękiem. Może wynikać z frustracji lub braku zaspokojenia potrzeby aktywności, co zostało omówione poprzednio. Aby móc uznać niepokój za przyczynę wokalizacji psa po wyjściu właścicieli z domu, konieczne są nagrania audio i wideo. Ton szczeku związanego z lękiem jest dość wysoki, a wokalizacja – monotonna, często rytmiczna. Pozy przyjmowane przez psa są typowe dla obawy lub strachu – opuszczony ogon, uszy skierowane ku tyłowi, napięcie mięśni. Często towarzyszą im niepokój ruchowy i nadmierna czujność.

Przypadki szczekania psów zostawionych w samotności często wymagają szybkiej poprawy ich zachowania, ze względu na skargi sąsiadów na hałas. Najczęściej to one są bezpośrednią przyczyną konsultacji behawioralnej. Ograniczenie wokalizacji dzięki zastosowaniu leków daje szansę właścicielowi na złagodzenie konfliktów i uzyskanie czasu potrzebnego do przeprowadzenia pełnej terapii behawioralnej.

Rodzaj terapii zależy od ustalonej przyczyny problemu. W przypadku fobii dźwiękowej trzeba w pierwszej kolejności przeciwdziałać doświadczaniu strachu, czyli podawać leki przeciwlękowe, gdy przewiduje się wystąpienie burzy. Następnie należy podjąć próbę odwrażliwienia psa na odgłosy, których się boi i przeciwwarunkowania go na nie przy użyciu specjalnie przygotowanych do tego celu profesjonalnych nagrań.

Jeżeli stwierdzimy, że pies przywiązał się do opiekuna tak bardzo, że czuje się bezpiecznie tylko w jego obecności, na początku warto zastosować farmakoterapię, która pozwoli przywrócić mu większą elastyczność i równowagę emocjonalną.

Następnie podejmuje się terapię behawioralną, mającą na celu nauczenie go radzenia sobie w coraz większym oddaleniu od człowieka. Jednocześnie można wprowadzić systematyczne odwrażliwianie na bodźce wywołujące niepokój, czyli poszczególne etapy przygotowywania się właścicieli do wyjścia z domu.

W przypadku gdy podejrzewamy pogorszenie fizycznego samopoczucia zwierzęcia, najważniejsze jest przeprowadzenie diagnostyki weterynaryjnej, ze szczególnym uwzględnieniem bólu. U tych pacjentów leczenie zaburzeń somatycznych często wystarcza do rozwiązania problemu wokalizacji.