Lekarz weterynarii jako zawód zaufania publicznego

Obecny stan prawny

21 grudnia 1990 r. nastąpiło uchwalenie przez sejm Rzeczypospolitej Polskiej Ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, na mocy której osoby wykonujące zawód lekarza weterynarii stanowią społeczność, tworzącą samorząd zawodowy. Przynależność do korporacji zawodowej osób wykonujących zawód lekarza weterynarii jest z mocy prawa obligatoryjna.

Zgodnie z artykułem 10 Ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii,zadania samorządu lekarsko-weterynaryjnego w szczególności dotyczą: sprawowania pieczy i nadzoru nad należytym oraz sumiennym wykonywaniem zawodu, ustanawiania obowiązujących lekarzy weterynarii zasad etyki i deontologii weterynaryjnej oraz dbałości o ich przestrzeganie. Samorząd lekarsko-weterynaryjny, w myśl powoływanego artykułu, zajmuje się także reprezentowaniem i ochroną zawodu lekarza weterynarii oraz integrowaniem środowiska lekarsko-weterynaryjnego. Zajmuje on także stanowiska w sprawach stanu zdrowotności zwierząt, weterynaryjnej ochrony zdrowia publicznego i środowiska oraz polityki państwa w tym zakresie. Do zadań samorządu lekarsko-weterynaryjnego ustawodawca zaliczył także współpracę z towarzystwami naukowymi, szkołami wyższymi i jednostkami badawczo-rozwojowymi w kraju i za granicą. Prowadzi on także instytucje samopomocowe oraz inne formy pomocy materialnej dla lekarzy weterynarii i ich rodzin. Zadaniem samorządu zawodowego jest także zarządzanie majątkiem i działalnością gospodarczą izb lekarsko-weterynaryjnych oraz wykonywanie innych zadań, nakreślonych odrębnymi przepisami.

Mając na uwadze realizację zadań ochrony weterynaryjnej zwierząt, zadania te realizowane są między innymi przez przyznawanie prawa wykonywania zawodu lekarza weterynarii oraz prowadzenie rejestrów członków izby i listy lekarzy weterynarii uprawnionych do wykonywania zawodu. Samorząd lekarsko-weterynaryjny współdziała w sprawach specjalizacji zawodowej, opiniowania projektów ustaw i innych aktów prawnych dotyczących ochrony zdrowia zwierząt, weterynaryjnej ochrony zdrowia publicznego, ochrony środowiska i wykonywania zawodu lekarza weterynarii.

Samorząd zawodowy lekarzy weterynarii wydaje także opinie oraz wnioskuje w sprawach kształcenia lekarzy weterynarii oraz personelu pomocniczego, organizowania badań dotyczących weterynaryjnej ochrony zdrowia publicznego i wykonywania zawodu lekarza weterynarii. Ustawodawca powierzył także izbom lekarsko-weterynaryjnym funkcję sprawowania sądownictwa zawodowego w zakresie odpowiedzialności zawodowej lekarzy weterynarii oraz sądownictwa polubownego. Szeroki, nakreślony przepisami powoływanej Ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. wachlarz zadań izb lekarsko-weterynaryjnych obejmuje także współdziałanie z organami administracji rządowej jednostek samorządu terytorialnego, samorządami zawodowymi, związkami zawodowymi i organizacjami społecznymi w sprawach profilaktyki oraz lecznictwa weterynaryjnego, a także poprawy warunków hodowli i warunków sanitarnych wsi. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w sposobie kontroli żywności pochodzenia zwierzęcego, skuteczności zwalczania zakaźnych i pasożytniczych chorób zwierzęcych oraz chorób odzwierzęcych.

Wielopłaszczyznowy charakter ochrony weterynaryjnej zwierząt sprawia, że pozostaje ona w związku z ochroną zdrowia publicznego. Właściwe sprawowanie ochrony weterynaryjnej zwierząt w pewnych jej płaszczyznach wpływa na realizację zadań ochrony zdrowia publicznego. Wzorem takiego wzajemnego powiązania, na przykładzie zadań samorządu lekarsko-weterynaryjnego, jest wydawanie paszportów dla zwierząt towarzyszących oraz prowadzenie ewidencji zakładów leczniczych dla zwierząt.

Struktury samorządu lekarsko-weterynaryjnego zostały umocowane na dwóch poziomach – centralnym i regionalnym − posiadających osobowość prawną. Centralny poziom stanowi Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna, natomiast regionalny – okręgowe izby lekarsko-weterynaryjne. Siedzibą Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej jest Warszawa. Okręgowe izby lekarsko-weterynaryjne działają na obszarze jednego lub więcej województw. Ich dokładny obszar działania oraz siedziby ustala Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna, uwzględniając podział terytorialny państwa. Centralne organy samorządu lekarsko-weterynaryjnego, mają możność wpływania na działalność organów regionalnych za pomocą aktów normatywnych. Są one także dla stopnia regionalnego organem II instancji, w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego.

Samorząd lekarsko-weterynaryjny realizuje swoje zadania w sposób niezależny, podlegając wyłącznie przepisom przywoływanej Ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarzaweterynarii. Podmiotami wykonującymi między innymi zadania z zakresu ochrony weterynaryjnej zwierząt są odpowiednio ustanowione organy samorządu. Stanowią je: zjazdy, rady, komisje rewizyjne, sądy oraz rzecznicy odpowiedzialności zawodowej. Spośród wymienionych organów samorządu lekarsko-weterynaryjnego szczególną rolę w sprawowaniu pieczy nad prawidłowością wykonywania zawodu przez lekarzy weterynarii pełnią rzecznicy odpowiedzialności zawodowej oraz sądy lekarsko-weterynaryjne. Wykonując swoje ustawowe zadania w przedmiocie wnioskowania i orzekania o przewinieniach zawodowych lekarzy weterynarii, pełnią one także zadanie prewencyjne.

Samorząd zawodowy lekarzy weterynarii, oprócz sprawowania nadzoru nad wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii, określił także na podstawie delegacji ustawowej (art. 37 ust. 1 Ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii) zasady etyki i deontologii zawodowej, uchwalając Kodeks Etyki Lekarza Weterynarii. Po raz pierwszy zbiór zasad etyki i deontologii obowiązujących w zawodzie lekarza weterynarii został określony w Uchwale Nr 16/2001/V V Krajowego Zjazdu Lekarzy Weterynarii z dnia 17 czerwca 2001 r. pod nazwą Kodeks Etyki i Deontologii Weterynaryjnej. Uchwała Nr 3/2008/VII Nadzwyczajnego VII Krajowego Zjazdu Lekarzy Weterynarii z dnia 26 stycznia 2008 r. wprowadziła w życie nowo opracowany zbiór zasad etyki i deontologii pod nazwą Kodeksu Etyki Lekarza Weterynarii.

Wykonywanie przez lekarzy weterynarii swoich obowiązków zawodowych stanowi realizowanie nakreślonej przez właściwe regulacje ochrony weterynaryjnej zwierząt. Sposób oraz rzetelność tych działań związane są bezpośrednio z zapewnieniem dobrostanu zwierzętom, a w sposób pośredni mają istotny wpływ na ochronę zdrowia i życia ludzi (4).