Inwazyjne aspekty biegunek u cieląt. Część I – biegunki wczesnego okresu odchowu
Zwalczanie inwazji pierwotniaków
Zwalczanie kryptosporydiozy i giardiozy, szczególnie w dużych stadach, z uwagi na kontaminację środowiska i łatwość zarażenia, jest trudne. Jest to proces związany z wieloma działaniami obejmującymi zarówno leczenie, jak i profilaktykę. Terapia będąca elementem zwalczania inwazji dotyczy przebiegu objawowego i nierzadko jest działaniem spóźnionym. Podejmując ją, należy liczyć się z określonymi stratami. Są one związane z zaistniałymi już zmianami patologicznymi obniżającymi tempo rozwoju cieląt, wraz z ryzykiem upadków. Szczególnie w dużych stadach, w których prowadzi się wyłącznie działania terapeutyczne, straty w odchowie cieląt spowodowane kryptosporydiozą i giardiozą sięgają kilkunastu procent wartości zwierząt w skali każdego roku. Dlatego szczególnie ważnym aspektem zwalczania inwazji pierwotniaków powinna być szeroka profilaktyka, prowadzona zwłaszcza w grupie najmłodszych cieląt (9, 15, 19, 45).
Leczenie
Z powodu dynamicznego przebiegu biegunkowego działania te powinny obejmować postępowanie dwojakiego rodzaju. Leczenie przyczynowe – mające na celu likwidację inwazji oraz leczenie objawowe, zapobiegające konsekwencjom odwodnienia i rozwijającej się kwasicy metabolicznej. Zalecane są płyny infuzyjne uzupełniające utracone elektrolity, leki przeciwdziałające kwasicy metabolicznej, absorbujące toksyny z przewodu pokarmowego, leki chroniące kosmki jelitowe i uszczelniające barierę jelitową oraz probiotyki. Z uwagi na różną wrażliwość opisywanych pierwotniaków, w leczeniu przyczynowym są stosowane dedykowane określonym patogenom chemioterapeutyki. Jako substancję czynną w leczeniu kryptosporydiozy stosuje się mleczan halofuginonu (ang. halofuginone lactate).
Jest to syntetyczny związek chemiczny z rodziny chinazolinonów wykazujący działanie bójcze wobec kokcydiów, a także wolnych stadiów Cryptosporidium (sporozoity i merozoity). Dawkowanie w przeliczeniu na substancję czynną wynosi od 0,06 do 0,1 mg/kg m.c./dzień przez 7 dni (1, 10, 45, 47). Leku nie wolno podawać słabym cielętom lub zwierzętom z biegunką trwającą ponad 24 godziny. Z uwagi na niektóre aspekty związane z tolerancją leku konieczne jest jego podawanie podczas posiłku lub w ciągu godziny po posiłku. Ważnym aspektem terapii jest precyzja dawkowania z uwagi na niski indeks terapeutyczny. Już kilkakrotne przedawkowanie wywołuje objawy zatrucia.
Częściowe działanie przeciw pierwotniakom z rodzaju Cryptosporidium wykazują także niektóre antybiotyki, np. paromomycyna, azytromycyna, decoquinat, lasalocyd, lecz żaden z nich nie uzyskał rejestracji jako lek rekomendowany w leczeniu kryptosporydiozy (1). W leczeniu giardiozy u cieląt zastosowanie znajdują jedynie benzimidazole (14). Fenbendazol w dawce 10 mg/kg m.c. lub albendazol w dawce 20 mg/kg m.c. stosowane przez 3 kolejne dni w sposób zadowalający eliminują inwazję. Zastosowanie benzimidazoli u cieląt jest o tyle korzystne, że jednocześnie zmniejsza ryzyko wystąpienia inwazji niektórych nicieni. U cieląt istnieje możliwość wystąpienia węgorczycy lub tegoryjczycy. Nitroimidazole, stosowane w leczeniu giardiozy u ludzi, u zwierząt nie są stosowane (9, 19).
Profilaktyka jest najważniejsza
W nowoczesnej hodowli w celu optymalizacji produkcji i unikania ryzyka strat, profilaktyka powinna być postępowaniem dominującym. W przypadku kryptosporydiozy i giardiozy przejawia się ona w różnorodnych działaniach w ramach czterech kierunków działania. Jest to chemioprofilaktyka, wykorzystanie naturalnych zjawisk zwiększających odporność, zachowanie wysokich standardów higieny środowiska życia zwierząt oraz różnorodne działania związane z zarządzaniem stadem, mające na celu obniżenie ryzyka zarażenia (9, 15, 19, 45).
Chemioprofilaktyka
Jednym ze skutecznych rozwiązań profilaktycznych jest stosowanie leków w okresie największego narażenia na zachorowanie. Jest to rozwiązanie mające praktyczne zastosowanie w przypadku kryptosoporydiozy i giardiozy w dużych stadach, gdzie ryzyko wystąpienia inwazji jest znaczące. W profilaktyce inwazji Cryptosporidium spp. wykorzystuje się halofuginon. Zalecana dawka profilaktyczna to zakres od 0,06 do 0,12 mg/kg m.c./dzień przez 7 dni, podawana podczas posiłku lub w ciągu godziny po posiłku. Precyzyjne stosowanie dawki jest wyjątkowo ważne, gdyż poza ryzykiem zatrucia, prawidłowa dawka profilaktyczna nie upośledza reakcji immunologicznych.
Dawka dwukrotnie wyższa od terapeutycznej wpływa na pewne populacje limfocytów, zmniejszając reakcje obronne żywiciela. Chemioprofilaktyka jest zalecana dla cieląt już od 1.-2. dnia po urodzeniu. W przypadku inwazji Giardia spp., z uwagi na występowanie zagrożenia w późniejszym okresie odchowu, sygnałem do zastosowania chemioprofilaktyki w stadzie są potwierdzone laboratoryjnie pierwsze zachorowania na tym tle. Dodatnie wyniki badań potwierdzają wystąpienie zagrożenia. W takim przypadku zaleca się metafilaktykę w postaci 3-dniowego zastosowania benzimidazoli w dawkach terapeutycznych. Dzięki takiemu działaniu uzyskuje się ochronę zwierząt w okresie ich największej wrażliwości oraz obniżenie koncentracji oocyst i cyst w środowisku (1, 9, 10, 23, 47).
Mogą zainteresować Cię również
Znajdź swoją kategorię
2610 praktycznych artykułów - 324 ekspertów - 22 kategorii tematycznych
Weterynaria w Terenie
Praktyczne aspekty diagnostyki laboratoryjnej chorób świń
Strategia DIVA Kolejnym problemem jest różnicowanie serologiczne w przypadku wyniku pozytywnego, czy świnie były szczepione przeciw określonym chorobom lub czy są bezobjawowymi nosicielami chorobotwórczego wirusa. W tym celu opracowane zostały specjalne testy, które umożliwiają odróżnienie przeciwciał wywołanych przez wirus szczepionkowy specjalnie w tym celu genetycznie modyfikowany od przeciwciał wytworzonych pod wpływem wirusa zjadliwego. Powyższe określane […]
Podkliniczny niedobór wapnia i jego wpływ na wyniki rutynowych badań laboratoryjnych w różnych okresach laktacji u krów mlecznych
Problemy związane z interpretacją wyników badań Przynależność poszczególnych szczepów App do określonego serotypu dokonuje się na podstawie analizy składu polisacharydu otoczki. Serotypy od 1 do 12 opisuje się jako App biotypu I, natomiast serotypy 13 i 14 – jako biotyp II. Niektóre szczepy europejskie – serotypy: 2, 4, 7 i 9 – mogą być również […]
Praktyczne aspekty diagnostyki laboratoryjnej chorób świń
Strategia DIVA Kolejnym problemem jest różnicowanie serologiczne w przypadku wyniku pozytywnego, czy świnie były szczepione przeciw określonym chorobom lub czy są bezobjawowymi nosicielami chorobotwórczego wirusa. W tym celu opracowane zostały specjalne testy, które umożliwiają odróżnienie przeciwciał wywołanych przez wirus szczepionkowy specjalnie w tym celu genetycznie modyfikowany od przeciwciał wytworzonych pod wpływem wirusa zjadliwego. Powyższe określane […]
Wprowadzenie do stomatologii koni
Tarnikowanie zębów Usuwanie przerostów szkliwa zębów policzkowych żuchwy oraz szczęki rozpoczynamy od przyłożenia głowicy roboczej pod kątem 45°, odpowiednio bocznie w przypadku łuku zębowego szczęki oraz przyśrodkowo w przypadku łuku zębowego żuchwy. Kąt przyłożenia głowicy roboczej tarnika może zmieniać się od pionowego do poziomego. Wszystko to w celu uzyskania prawidłowej powierzchni, która nie będzie stanowiła […]
Wskazówki na wypadek widocznego niepowodzenia terapii antybiotykowej. Kryteria skutecznej terapii oraz kluczowe pytania jako 5 kroków drzewa analitycznego
Czynniki powiązane z użyciem antybiotyku w terapii: Czy wybór antybiotyku opierał się na badaniach klinicznych i dodatkowych (diagnoza, antybiogram)? Sprawdź odpowiedź na pytanie 3. Farmakokinetyka/farmakodynamika wybranego antybiotyku? Koncentracja i czas działania antybiotyku w zakażonej tkance a efektywność w stosunku do czynnika bakteryjnego wywołującego chorobę (spektrum działania antybiotyku, wrażliwość z antybiogramu – odpowiedzi na pytanie 3.). […]
Czarno na białym – mastitis okiem praktyka – rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim
Rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim, pracownikiem Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, specjalistą w dziedzinie profilaktyki i leczenia mastitis u krów, który w swoich badaniach zgłębia tematykę zapalenia gruczołu mlekowego u bydła, zarówno w aspekcie naukowym, jak i praktycznym. Większość zapaleń gruczołu mlekowego ma etiologię bakteryjną. Dlaczego, pomimo rozwoju mikrobiologii, medycyny weterynaryjnej i prowadzonych badań, […]
XVIII FORUM ZOOTECHNICZNO-WETERYNARYJNE: NOWE HORYZONTY W ROZRODZIE ZWIERZĄT
Na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu w dniach 18-19 kwietnia br. odbyło się XVIII Forum Zootechniczno-Weterynaryjne pod hasłem „Rozród zwierząt w dobie selekcji genomowej”. To wydarzenie zgromadziło liczne grono lekarzy weterynarii oraz hodowców, by omówić najnowsze osiągnięcia w dziedzinie hodowli i rozrodu zwierząt. Organizacja Forum była wspólnym przedsięwzięciem Poznańskiego Koła Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, Wielkopolskiego Oddziału Polskiego […]